Bodemmoeheid bij tomaten

Update 15 mei : dit artikel blijft voor oplossingen zorgen, zopas een goede tip binnengekregen van J Backus over het gebruik van groeizakken en van Willy over het gebruik van -kleine- potten. Lees ze onderaan dit artikel.
Onze kleine kas zorgt onvermijdelijk voor problemen met de vruchtwisseling. ’s Zomers telen we er meestal alleen maar vruchtgroenten van twee verschillende families, enerzijds de nachtschadigen of Solanaceae (tomaat, aubergine, paprika) en anderszijds de Cucurbitaceae of komkommerachtigen (meloenen, komkommers, courgettes) Het onvermijdelijke gebrek aan vruchtwisseling laat zich vroeg of laat voelen.

Kenmerken
Plots wordt het moeilijker om een voldoende aantal trossen op de plant te krijgen. Als de derde tros bloeit groeit de plant niet meer goed door. De stengel blijft eerder dun en de bladeren eigenlijk te klein. Als er plots zonnig en warm weer aankomt gaat de plant al snel slap hangen. Neusrot is hier een veel voorkomend probleem. Eerst zijn de symptomen niet zo erg en bijna onmerkbaar, maar jaar na jaar nemen de problemen toe. Hoe dan ook, afsterven zal de plant niet doen, maar zwak groeien, dat wel

Oorzaken
Vooral kurkwortel, maar soms ook wortelknobbelaaltjes zijn de voornaamste problemen die opduiken als er langere tijd tomaten, aubergines of paprika’s op dezelfde grond geteeld worden. Het betreft hier respectievelijk een schimmelsoort (Pyrenochaeta lycopersici) en een klein ‘wormpje’ (Meloidogyne spp.) Beiden kunnen ze lange tijd in rustvorm in de grond overblijven, ook als er lange tijd geen familieleden van de Solanaceae geteeld worden. Of het zou moeten zijn dat de grond in de kas echt wel te veel zouten bevat en de groei daardoor geremd wordt. (artikel, hoofdstuk bodemmoeheid en zoutconcentratie)

Trek na de teelt van tomaten eens de stam uit de grond en spoel de wortels af onder stromend water. Zijn deze wortels niet geelachtig van kleur, maar eerde bruin, dan is er waarschijnlijk kurkwortel aanwezig. Ook als je ziet dat de wortels verdikt en gebarsten zijn is dit een typisch kenmerk. Is het probleem enkel de zoutconcentratie of eventueel andere mankementen aan de grond, dan zal je die symptomen niet zien.
De kleine bolletjes die aan de wortels hangen zijn de plaatsen waar de aaltjes in de wortels leven.
Bestrijding van zowel kurkwortel of aaltjes is niet mogelijk. Voorkomen wel.
Op onderstaande foto’s zie je symptomen van kurkwortel (foto 1 en 2) en wortelknobbelaaltjes bij paprika (foto 3)
Klik op de foto’s om de symptomen heel duidelijk te zien.


Oplossingen
– Verplaatsen van de kas zorgt ervoor dat er weer verse grond ter beschikking is. Het makkelijkst voor een plastic kas, maar daar zijn wel andere nadelen aan (artikel).
– De grond uit de kas halen en vervangen is een groot werk. Je zal nooit alle ziektekiemen kunnen verwijderen omdat deze even diep gaan als de wortels. Wel een goede oplossing voor één tot maximum twee jaar.
– Potten van zo’n 20 liter inhoud, in de grond ingraven, zoals op de foto werd gedaan door Marcel, de tuinier van Het Vlaams Zaadhuis. Die worden dan ieder jaar gevuld met verse grond.
De duurste, maar misschien wel beste, oplossing is het enten van de planten. o.a. Easyplant en Vlaams Zaadhuis bieden geënte planten te koop aan en sedert dit jaar biedt Vlaams Zaadhuis ook onderstamzaad aan. Om zelf te enten.
Of je nu geënte planten moet kopen, of misschien beter zelf gaat enten, komt in een volgend artikel aan bod. Ook de entmethodes worden onder de loep genomen. Alhoewel men de Japanse kopenting aanraadt, denk ik dat het voor de liefhebber makkelijker is om de (vroeger veel toegepaste) afzuigenting of zoogenting te gebruiken. Binnenkort meer daarover.

Update zopas een tip van Gerrit gekregen, hij gebruikt de tip van grond uit de kas halen op volgende manier :
(alle tips zijn welkom! Geef ze in het reactieformulier hieronder  of stuur tekst en eventueel foto’s naar lezersbijdrage@plantaardig.com

Bodemmoeheid kan ook verkomen worden om de grond in het najaar 1 spit diep uit te graven en vervolgens de opvolgende onderlaag goed om te spitten gemengd met stroo en eventueel koemest,
en leg hierop weer een nieuwe laag grond, is immers een spit diep uitgegraven,laat dit in alle rust overwinteren en begin in het nieuwe seizoen gewoon weer met kweken,zaaien of planten.
Helpt echt!, pas dit zelf al jaren ook toe.
Sucses, Gerrit

Zopas ook een reactie van Aad gekregen

Ik ben het met Gerrit eens.

In de winter minstens een steek diep uitspitten en afvoeren. Buiten over de tuin verspreiden.
In de kas nieuwe bemeste tuinaarde opbrengen.
In mijn kasje staat ook nog een (overjarige) vijg van ± 2,5m. Bij het uitspitten wordt zijn wortelstelsel flink gereduceerd. Dat verplicht me om de struik ook flink te snoeien Dat komt mooi uit want anders groeit de hele kas vol met vijg.

Ik kreeg ook een goede en uitgebreide teelttip van de heer J Backus

In het voorjaar zijn vaak grote zakken bemeste tuingrond in aanbieding. Ik koop dan een 20-tal zakken, leg er wat naast elkaar in de kas, maak hierin drie plantgaten, prik met een scherpe stok gaten door de bodem, plant mijn tomatenplanten,stok of draad ernaast en alles groeit wonderwel. Niet vergeten bij te mesten na een drietal weken.
Na oogsten gaan de gebruikte zakken leeggemaakt worden in de tuin, volgend jaar dezelfde procedure.K omt in weze op hetzelfde neer als werken met potten, waarin grond elk jaar vervangen wordt, doch dit is minder bewerkelijk.

Als je geen automatisch waterafgiftesysteem hebt ( b.v. met zo’n computerklok o.i.d. ), zal watergeven uiteraard alleen met de gieter kunnen. Omdat er gaten in de bodem van de zakken tuin-of potgrond geprikt zijn, zal er geen water blijven staan. Aangezien deze grond veelal een boel turf bevat, zal dagelijkse watergift echt nodig zijn, bij heet weer zelfs twee maal dagelijks.
’s Morgens watergegeven, een dagje fietsen en bij terugkomst tegen ca 17.00 uur hangen ( vooral ) tomatenplanten slap, maar een half uurtje na de watergift zijn ze er weer bovenop.
Ook meloenen en komkommers kun je op de “zakmanier “telen , ofschoon komkommers wel wat vaker problemen krijgen door bladziektes. Vooral witte vlieg krijgt dan regelmatig een Spruzit-douche.
Ik wens de toepassers veel succes ,probleem van besmette en verzuurde grond los je zo wel op.
Vriendelijke groet,

J Backus

Ook Willy Laureys weet de bodemmoeheid te omzeilen met zijn teelttechniek. De heer Laureys schrijft:

“Hier ben ik met een beetje uitleg over mijn tomatenkweekmethode. Ik gebruik dus plastiek bloempotten van 20 cm. Het middelste bobbeltje snij ik eruit zodat ik een gaatje krijg van 5 cm. De pot vul ik,nadat het plantje boven de pot uitkomt,met een mengeling van 50/50 paardevijgen en aarde.De takken met de bladeren snij ik af tot op 2 blaadjes,ze nemen het vet en de zon weg. Ik gebruik ook een koperdraadje waar de vernis van verwijderd is,anders krijg je geen contact. Ik laat ze groeien tot 7 à 8 trossen maar ik beperk de tros tot max 6 à 7 stuks. Een ander voordeel dat ze in pot staan is dat je kunt gieten zonder je serre onder te zetten en dat het vet dat je erbij geeft geen andere uitweg heeft. Tussen de rijen leg ik een betonplaatje van 25 cm breed. Je moet er toch tussen om te dieven en zo heb je altijd een propere voet,goed voor madame. Ook altijd gieten met regenwater indien mogelijk. Na de oogst verwijder ik de plant,zeker 85% van de wortels zitten binnen de pot,de rest laat ik gewoon zitten en spit ik om. De aarde uit de pot gaat naar de moestuin. In de moestuin zelf gebruik ik dezelfde methode maar met een pot waar meer is uitgesneden,daar is het gemakkelijker om van standplaats te veranderen”


Reacties

25 reacties op “Bodemmoeheid bij tomaten”

  1. jo v.d.Weijden avatar
    jo v.d.Weijden

    helpt kalk ook bij het kweken van tomaten, ik weet dat bij kool soorten kalk helpt bij knolvoet, en ik doe ook kalk aan de voet van de tomaten

  2. Remi De Vis avatar
    Remi De Vis

    Ik heb jaar na jaar meer last van neusrot. Dit is een duidelijk afgelijnde bruine vlek, iets ingezakt aan de onderkant van de tomaat; Wat zou de oorzaak kunnen zijn?
    Vis

  3. François avatar
    François

    Tegen aaltjes zou het ook helpen om na de tomatenteelt bladkool te zaaien op hetzelfde perceel (bladkool is perfect winterhard), deze in de lente goed te laten doorgroeien en dan alles onderspitten. Bij de ontbinding van het loof ontstaan immers een aantal stoffen (op volkomen natuurlijke wijze) die de aaltjes bestrijden (overigens worden dezelfde stoffen ook synthetisch aangemaakt om als bodemontsmetting te gebruiken). Ik teel dit jaar voor het eerst tomaten in een vaste serre (na 2 jaar totale mislukking in open lucht) en ben van plan na de tomaten weeuwenteelt bloemkool in de serre te telen. Zo zal ik volgende lente tegelijk oogst en bestrijding van aaltjes hebben (als ik de planten van de bloemkool onderspit). Hiemee los je uiteraard niet het probleem van kurkwortels op, en ik vermoed dat ik dit niet elk jaar zal kunnen doen omdat dan knolvoet in de serre kan gaan voorkomen, dus dat systeem is nog voor verdere verbetering vatbaar. Voordeel is ook dat je op die manier het humusgehalte van je grond verbeterd.

    1. François avatar
      François

      update : na wat te hebben geGoogled heb ik nog volgende interessante info gevonden.
      Tegen kurkwortel helpt solarisatie of het composteren van lignine in de grond. Solarisatie is gewoon de grondtemperatuur verhogen door de grond af te dekken met een doorschijnbare plastic folie gedurende de ganse teeltperiode. Ideaal bedek je heel de grond en plant je de tomaten in kleine openingen in de folie. Persoonlijk ben ik hier geen voorstander van want ik sluit mijn grond liever niet af van de buitenlucht.
      Het composteren van lignine heeft dan te maken met bepaalde stoffen die afgescheiden worden door de micro-organismen die zich hiermee bezig houden. Lignine vind je onder andere in de planten van broccoli (maar die moet je dan speciaal daarvoro gaan telen), maar aangezien hout vooral bestaat uit cellulose en lignine, waarbij lignine het traag verterend deel is van hout kan je net zo goed je snoeihout eers een jaar of twee op een hoop laten liggen en wat dan overblijft is rijk aan lignine en kan je zo in de serre onderspitten. Beide methodes geven in proeven enorme onderdrukking van kurkwortel infectie. In theorie kan je dus elk jaar opnieuw op dezelfde plaats tomaten telen.
      Wat die knolvoet betreft … hoewel niet gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek heb ik her en der gelezen dat als je een stukje rabarber in het plantgat van je kool legt de knolvoet niet zal toeslaan.
      Als dat allemaal klopt … geen aaltjes dankzij biofumigatie, geen kurkwortel door inwerken van lignine in de grond (of solarisatie), geen knolvoet dankzij rabarberplanten. Lijkt me handig als je te weinig plaats hebt om aan teeltrotatie te kunnen doen.

  4. sophia avatar
    sophia

    kan mij soms iemand vertellen wat ik kan doen tegen mieren in mijn serre

    1. Kippen zijn verzot op lekkere mieren. Laat ze een paar dagen scharrelen, eventueel in een verplaatsbare ren.

  5. Wat de vorige schrijvers verteld hebben dit had ik al een keer gemeld
    Ik heb dit met aandacht gelezen maar ik doe dat al 3 jaar in potten en het bevald mij goed,alleen het water geven mag men niet vergeten.Nou is dat bij mij geen probleem ik heb daar een druppel-leiding voor aan gelegd( per pot)dit is wel een beetje duur maar werkt goed de pomp staat afgesteld dus geen tijd wel water.
    En voor het nieuwe seizoen de potten voorzien van nieuwe grond ik heb wel zelf gekweekte planten,maar dat zelf enten dat wil ik graag meer van weten en leren

  6. Meer water geven geeft meer … vochtige lucht, dus meer tomatenziekte. Bovengronds lijkt alles kurkdroog in onze serre, maar als ik 10 cm diep graaf in de mulchlaag, is de bodem vochtig genoeg, hoor.
    Mijn serre is maar 4 meter breed, dus van opzij komt er wel genoeg vocht binnen.
    Het aantal trossen laat ik afhangen van de groeikracht van de planten, maar in principe mogen ze zo lang en zo hoog groeien als ze willen. Goed groeiende vleestomaten stoppen vanzelf al aan 5 à 8 trossen; kerstomaten kweek ik aan verschillende takken op, die elk heel veel trossen dragen. Mijn recordplanten zijn een eigen kruising tussen kers- en vleestomaat, en die geven meestal 4 takken, met daaraan telkens 15 trossen, die elk ongeveer 6 vruchten van 50 gram dragen. Worden de takken te hoog, dan leid ik die weer helemaal naar beneden.
    Productie is dus geen probleem :-) Extra water geven zou misschien wel een paar kilo’s meer geven, maar dan wel met … een hoger watergehalte. Geef mij maar meer droge stof dan, dus meer smaak.

  7. etienne avatar
    etienne

    dag lieven.

    bij mij gaat ook al het organich matriaal in de kompostbakken.ik heb 5 bakken staan zo dus ik heb alle jaren een grote hoop kompost beschikbaar voor de tiun en de serre.maar natuurlijk ik geraak niet aan stalmest maar volgens mij heb ik dat ook niet nodig als je er aan geraakt is dat zeker mee genomen.ik gebriuk al 30jaar kompost met zeer goed resultaten.
    groetjes.

    Etienne.

  8. […] Oorspronkelijk geplaatst door regulus bodemmoeheid wegens nematoden? bah ja jong … waarom niet .. hier wordt tuinbouwkundig nogal eea doormekaar gekluts net als in de fotografie http://www.plantaardig.com/groenteni…d-bij-tomaten/ […]

  9. Ik ben een zuinige mens en ik koop geen meststoffen: van onze overbuur krijg ik wel eens wat paardenmest, die ik dan mee in onze composthoop verwerk. Die bestaat vooral uit tuinafval: niks gaat de GFT-bak in bij ons!
    Tomaten komen overigens uit Mexico, waar ze, in het wild, het liefst groeien op hopen afval. Vandaar mijn ‘Mexicaanse Mesthoop’: verterend materiaal aan de wortel, droog en stoffig klimaat aan de rest van de plant. In veel Vlaamsche hofkes zie ik daarentegen dit: blote (= levenloze) grond voor de wortels, en regen of waterflessen die het loof onnodig vochtig maken. Als je het natuurlijke, oorspronkelijke biotoop wat nabootst, is het toch allemaal zoveel gemakkelijker, goedkoper, ecologischer?

  10. etienne avatar
    etienne

    bedankt voor jullie advies.ik heb nog een vraagje.ik ga dat zeker doen in het achterjaar de serre een spade diep iutgraven en goede rijpe compost in doen.maar zou het helpen van die compost te verijken met gedroogt paardenen koe en kippenmest.of is dat niet nodig.

    groeten.

    Etienne.

  11. Tja, in principe & in theorie zou je wisselteelt moeten kunnen toepassen bij alle teelten, dus ook bij tomatenteelt.
    Je grond helemaal of deels vervangen is een heel karwei, maar dit is inderdaad ook een deel van mijn techniek. Eerst moet je weten dat tomaten diep wortelen: tot 150 cm diep – dus tot waar moet je dan je grond afgraven?
    Zelf teel ik tomaten als volgt:
    1. Mijn honderd tomatenrassen (en evenveel planten) nemen elk jaar dezelfde plaats in de serre in;
    2. Ik plant ze (begin mei) in ruwe, halfverteerde compost – dus vooral halfvergane tuinresten, een beetje mest ook. Een laag van 20 cm, die krioelt van de compostpieren.
    3. Vanaf half mei geef ik geen water meer. De planten worden dan niet zo lui als wanneer ze constant water krijgen, want ze gaan actief op zoek naar eten en water. Eerst vinden ze die in de bovenste laag, die overigens maanden lang voedingsstoffen blijft afgeven; daarna gaan ze geleidelijk dieper boren. Nog een voordeel van deze droge methode is dat de luchtvochtigheid veel lager is, dus krijgen de tomatenplanten geen schimmelziekten!
    4. Ik vul de bovenste laag in de loop van de zomer aan met grasmaaisellaagjes, snoeisel, … en ik bestuif alle planten om de paar weken met gesteentemeel of gemalen zeewier.
    5. Op het eind van het seizoen (ergens in november) gaan de planten op de composthoop (altijd stevig trekken, want ze wortelen behoorlijk ver en diep), dan hark ik de onverteerde bovenste laag bijeen en die gaat ook op de composthoop (en die broeit meteen).
    6. De daaronder liggende laag (10 à 15 cm) is heel goed gecomposteerd en zo goed als droog. Licht om te scheppen dus; ik krui deze kant en klare compost naar de tuin, op bijna alle percelen – bijvoorbeeld niet op het toekomstige aardappelbed.
    7. De zwarte grond die nu in de serre achterblijft, bevloei ik een week met regenwater. Daarna zaai & plant ik heel wat winterse bladgroentjes.
    8. Ziezo, dat is de hele cyclus. Geen problemen met bodemmoeheid tot nu toe – en ik ben zo toch al 15 jaar bezig. Het geheim bestaat er wellicht in dat ik het bodemleven zo hard stimuleer, dat die kwaaie aaltjes en schimmels & bacteriën genoeg concurrentie krijgen van goeie soorten. En als je weet dat bodemleven opfleurt bij compostgebruik, en wegkwijnt door chemische middelen en door spitten, is mijn conclusie duidelijk.

    Voor wie nog een hele andere, zinvolle truc zoekt; je kas helemaal verplaatsen is een heel structurele ingreep, die prima lukt bij collega Eduard; kijk maar op http://users.telenet.be/stuyenhof/groentetuin.html.

    1. Dag Lieven,

      bedankt voor het delen van jouw beproefde, intensieve, teelttechniek.
      Waar ik moeite mee heb om te vatten, is het volledig stoppen met water geven vanaf mei…..
      Dat stimuleert zeker en vast de wortelgroei, maar toch vraag ik mij af :
      Zou enige watergift, eventueel zeer beperkt, dan toch geen beter, productiever, resultaat geven?
      Hoeveel trossen hoog gaan die planten dan in de serre?

  12. Dag Etienne,
    goede zelfgemaakte compost is zeker ook goed, je mag er meer van gebruiken dan stalmest. De directe voeding voor hetzelfde seizoen is misschien minder, maar door de jaren gebruik bekom je ook een zeer voedzame bodem.

  13. etienne avatar
    etienne

    als ik nu in het achterjaar de serre één spit diep iut graaf en de onderste laag grond goed los maak en daar op een laag goede gerijpte kompost op breng zou dat niet even goed zijn als stalmest want stalmest heb ik niet maar wel goed gerijpte kompost.

    groetjes.

    Etienne.

  14. […] In eerste instantie : liever iets te veel blad, dan te weinig  blad. Is er teveel blad, dan kunnen we dit nog wegsnijden. Van een plant met veel plant zijn we zeker dat de plant goede wortels heeft en goed doorgroeit. Weinig blad van in het begin wijst dikwijls op een zwakke groei, bijvoorbeeld een minder wortelstelsel of andere vormen van bodemmoeheid. […]

  15. […] zijn de meeste maatregelen om de teruggang in de groei te temperen, preventiemaatregelen om bodemmoeheid tegen te gaan. De aandachtige lezer van GroentenInfo weet ondertussen wel dat hier door Herman […]

  16. Ik probeerde dit van bij Het Vlaams Zaadhuis en was hier 100% tevreden over!
    http://www.vlaamszaadhuis.com/winkel/index.php?page=details&prod=857&cat=194&group=

  17. Dag Paul
    heb je het artikel http://www.plantaardig.com/groenteninfo/berichten/workshop-zelf-tomaten-enten/
    gelezen?
    Daar staat dat je bij Vlaams Zaadhuis en Vreekens Zaden één soort onderstam kan bekomen.
    Maxifort, de onderstam die jij bedoelt, is een professionele onderstam, maar niet in kleine hoeveelheden voor de liefhebber verkrijgbaar.
    Kijk dus alvast eens bij het artikel tomaten enten want daar staat nog info over onderstammen.

  18. paul avatar
    paul

    info waar kan ik zaad voor onderstam verkrijgen en hoe is de naam van de onderstam
    vroeger was dat maxifloor dacht ik

  19. […] bodemschimmels waar de grond al verschillende jaren intensief beteeld werd. Het is dus een tip om bodemmoeheid te temperen, zoals kurkwortel bij tomaat of verwelkingziekte bij […]

  20. […] Omvat hoofzakelijk het kurkwortelprobleem en op termijn de aanwezigheid van aaltjes (eventueel afkomstig van voorgaande aardappelteelten) zie dit artikel over bodemmoeheid […]

Laat een antwoord achter aan kvp Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.