Dit nieuwe artikel zet de focus op enkele teelten en op wat de weerman zo mooi “minder stabiel zomerweer” noemt. Terwijl we vorig jaar deze tijd nog klaagden over de droogte en de hitte moeten we nu bij het werk in de moestuin rekening houden met de abnormaal lage temperaturen en hoge neerslagcijfers. Het minder goede weer is dan ook de rode draad doorheen dit artikel met heel veel links naar extra informatie over tal van onderwerpen.
Ieder jaar opnieuw vraagt de moestuin tijdens de maand juni al onze aandacht. Terwijl het er in het vroege voorjaar wat rustiger aan toe gaat, komt tijdens de maand juni de groei van onze groenten in een stroomversnelling. Niet alleen van onze groenten trouwens, maar ook van het onkruid. Als dit alles gepaard gaat met voldoende regen dan hebben we wel wat moeite om alles bij te benen. Wat de onkruidbestrijding betreft lukt een schoffelbeurt niet altijd even goed, want een onverwachtse regenbui kan het onkruid op ons veldje voldoende energie geven om een tweede leven te beginnen.Tijdens de maand juni groeit alles wel heel hard. Harder dan tijdens het koele voorjaar, maar ook dikwijls sneller dan in juli en augustus. Hitte en droogte zorgen dan dikwijls voor een groeivertraging.
Als er één maand is waarbij er soms wat werk blijft liggen in de moestuin, dan is het juni wel. Er kan al geoogst worden, maar er moet ook nog gezaaid en geplant worden. En de gewasverzorging, die moet ondertussen ook gewoon doorgaan.
Sommigen hebben al aardappelen geoogst. Oogst nu nog niet alle aardappelen, maar oogst ze struik voor struik. Aardappelen waarvan het loof nog niet aan vergeling toe is zullen eenmaal ze geoogst zijn, niet zo lang bewaren. Hou dus ook rekening met het aantal groeidagen vooraleer je een “proefrooiing” doet. Zelfs vroege rassen hebben toch 90 groeidagen nodig om volledig uit te groeien. Late rassen hebben 120 groeidagen en meer nodig. Wacht dus tot het loof minimaal half afgestorven is vooraleer het hele veld vroege aardappelen te oogsten. Toch zeker als je ze nog een tijdje wil bewaren.
Van aardappelen gesproken. Het huidige weer zorgt ervoor dat de aardappelziekte zich de koning van de moestuin voelt. De kans op een aantasting is momenteel zeer groot. Tenzij je zou gekozen hebben voor het ras Sarpo Mira, maar dat heeft weer andere nadelen. Moest je het nog niet gedaan hebben, dan is het hoog tijd om de aardappelen te beschermen tegen de aardappelziekte. Misschien vind je een bruin blaadje niet erg. Maar je mag het gewoonweg zo ver niet laten komen. Het grote gevaar is dat de aardappelziekte afzakt naar de knollen. En dan kom je binnen enkele weken, als er geoogst wordt voor verrassingen te staan. Het aantal rotte knollen zal je dan zeker en vast niet op één hand kunnen tellen. Informeer u nog maar eens goed over de levenscyclus, de preventie en de bestrijding van de aardappelziekte (syn. aardappelplaag, Phytophthora infestans). Hebt u ook late aardappelen in de moestuin, dan is de bestrijding van aardappelziekte nog veel belangrijker. Bij de vroege aardappelen kan je als noodmaatregel het loof van de zieke aardappelen verwijderen. Want waarschijnlijk hebben de knollen al een grootte bereikt die acceptabel is. Maar bij de late aardappelen is dit nog helemaal niet het geval. Hoe dan ook, wie denkt dat het met die “loofverbruining” wel mee valt, is zeker en vast ontgoocheld als bij de oogst een groot aantal zwarte aardappelen opduiken.
Ondertussen maakt de coloradokever een gestage, maar zekere, herintrede in onze moestuinen. Probeer de kevers zo snel mogelijk op te sporen en te vernietigen. Zo vermijd je dat er eitjes kunnen afgezet worden. En de tweede generatie larven einde juni de aardappelplanten kaal wreet.
Door het weer groeien de aardappelen wel flink door. Dit kan misschien leiden tot meer holle aardappelen. Of er dit jaar meer holheid bij aardappelen zal zijn zullen we pas weten als de aardappelen ook effectief gebruikt worden. Enkel bij het doorsnijden van de knollen merk je de holte binnenin. Gelukkig zijn deze aardappelen nog perfect bruikbaar.
Wat met het huidige weer ook groeit als kool is, hoe kan het ook anders, spitskool. Misschien wel te snel. Door de enorme watervoorraad in de grond kan het wel eens gebeuren dat na een overvloedige regenbui de kolen openbarsten. Dan zit er niets anders op dan oogsten en gebruiken. Dergelijke open gebarsten kolen zullen snel rotten. Wil je het barsten tegengaan dan zou je kunnen de spitskolen die het oogststadium naderen wat oplichten met een riek tot je enkele wortels hoort knakken. Zo nemen ze minder water op en blijven ze langer intact. Spitskool in het vroege voorjaar, het is en blijft een aanrader. Van de typische en veel voorkomende kolenplagen zoals koolvlieg heb je weinig last. En het is een heerlijke groente voor in een vroege zomerse wok.
Nog zo’n delicatesse, die in de winkel bijna onbetaalbaar is, dat zijn de de peultjes. Nog nooit heb ik een jaar overgeslagen. En sinds ik vorig jaar ontdekt hebt dat de vlezige peultjes met buitengewone zoete smaak -suikererwten- misschien nog lekkerder zijn ben ik nog meer fan van deze erwtensoort geworden. Suikererwten zijn, net zoals gewone peulen (sluimerwten) absoluut een aanrader voor iedere moestuin. Binnenkort kunnen we weer enkele emmers oogsten.Het koele voorjaarsweer zal ervoor zorgen dat de oogst van erwten meer gespreid zal zijn en we er langer zullen kunnen van genieten. Wie erwten of sluimerwten voorzaaide in potjes is nu al bezig met de oogst.
Aardbeien hebben echter heel wat te lijden onder de aanhoudende regen. Tijdig oogsten is nu de boodschap zodat er zo weinig mogelijk vruchten ten prooi vallen aan vruchtrot (botrytis). Wie kleine kapjes heeft om de aardbeien te vervroegen kan deze nu ook uitstekend gebruiken als regenbescherming. Misschien moet je overwegen om volgend jaar enkele boogjes over de aardbeien te plaatsen als ondersteuning van een doorzichtige folie om zo de aardbeien min of meer droog te houden. Laat de zijkanten wel open, het is zeker niet de bedoeling een vochtige ruimte onder de folie te maken.
Ook de professionele telers beginnen stilaan te beseffen dat de openluchtteelt van aardbeien grote risico’s in houdt. Uit de krant van gisteren, deze zin “Alleen teelt onder kappen geeft nog zekerheid. Vollegrondteelt is gedoemd om te verdwijnen. Door de regen vermindert de kwaliteit van de vruchten zienderogen. Ze worden elke dag nat, zuigen te veel water op en barsten. Ook kan in enkele minuten een hele oogst worden vernield”
Niet alleen de kwaliteit van de aardbeien is matig, ook de vruchtvorm is niet altijd perfect. Er zijn veel meer misvormde aardbeien door het slechte weer tijdens de bloei. En ook door de late nachtvorst die er nog was tijdens de nacht van 12 op 13 mei.
Van regenbescherming gesproken. Ook de tomaten zullen dit jaar enkel optimaal groeien als ze op zijn minst onder een regenbescherming staan. Het ziet er nu al naar uit dat veel tomaten in de open lucht het moeilijk zullen hebben om niet ten prooi te vallen aan de aardappelziekte. Een kas is ideaal als regenbescherming. Zonder te overdrijven durf ik stellen dat in een kas waar het niet binnen regent of geen water druppelt de tomaten perfect gezond kunnen blijven. Voor wie een waakzaam oogje in het zeil houdt is bestrijding van aardappelziekte bij tomaten in een kas niet nodig. In open lucht, zelfs met regenbescherming moet je eigenlijk wel preventief te werk gaan. Met het huidige weer zal een eventuele ziektedoorbraak nog moeilijk tegen te houden zijn. Regenbescherming bij tomaten is een noodzaak met het huidige “zomerweer”.
Zoals gezegd, deze zomer is er één waar iedereen die een kas heeft er zijn voordeel zal kunnen uithalen. Zelden komen de voordelen van een kas zo goed naar buiten als dit voorjaar. Natuurlijk is de groei in de kas wat minder dan we gewoon zijn, maar al bij al scheelt het niet zo heel veel. Bij koel weer luchten we gewoon wat minder waardoor de temperatuur in de kas toch oploopt tot een aangename, groeizame temperatuur voor de tomaten. Een fout die nu wel kan gemaakt worden is dat er te weinig gelucht wordt, waardoor het vocht de kas niet kan verlaten. Met grotere kans op schimmels. Ook al is het geen goed weer, zorg er toch voor dat de kas al van ’s morgens vroeg gelucht wordt. Je zou eventueel de kas ook ’s nachts op een kiertje kunnen zetten als je ’s morgens niet op tijd de ramen kan openen. Blijf dus luchten, ook ’s nachts een beetje. Alternatief is dat je de ramen ‘s morgens in alle vroegte al opent. Je ziet het, ik ben absoluut geen voorstander van een automatische raamopener die enkel en alleen open gaat bij een voldoende hoge temperatuur. Zo hou je het vocht veel te lang binnen. Het pas in de late voormiddag openen van de luchtramen van de kas is waarschijnlijk één van de meest voorkomende fouten, met dikwijls grote gevolgen voor de plantgezondheid.
Een andere reden waarom je niet al teveel vocht in de kas mag hebben is voor een goede bestuiving en bevruchting. Bloemen die te lang vochtige blijven laten het stuifmeel niet los. Momenteel zijn de tomatenplanten nog niet zo sterk belast waardoor de bladeren ’s morgens gemakkelijk zullen gutteren. Wie ’s morgens vroeg de kas lucht kan deze druppels aan de punten van de bladeren snel doen opdrogen. Van bladeren gesproken, misschien is het nodig nu al enkele bladeren te verwijderen bij tomatenplanten met zeer sterke groei. Tomatenbladeren kun je beter afsnijden dan afkraken. Hoe gladder de wond, hoe beter. Informeer u best eerst over blad snijden bij tomaten, want het is niet de bedoeling nu al een overmatige bladpluk toe te passen. Vruchten die teveel in de zon hangen zijn onderhevig aan diverse kwaliteitsgebreken zoals groenkragen en cirkelvormige scheuren.
Water geven bij tomaten moet je nu echt wel beperken. Het is het moment om de plant op zoek te laten gaan naar diepere grondlagen. En toch, als er na enkele dagen bewolkt weer plots een zeer zonnige dag komt krijgen de planten het wel eens moeilijk. Dan merk je al snel welke planten een minder goed wortelstelsel hebben. Vooral planten met een beginnende kurkwortelaantasting krijgen het dan plots wat moeilijk wat zich uit als een lichte verwelking. Je kan deze planten niet helpen met plots heel veel water te geven, wel met een kleine hoeveelheid dicht bij de wortels te geven. Ook afwitten van de kas of een schaduwdoek ophangen is nu echt nog niet nodig, schadelijk zelfs. Maar dat kan natuurlijk wel snel veranderen.
Ieder nadeel heeft zijn voordeel en zo zijn er dit jaar minder krulkoppen gesignaleerd bij de tomaten. Doordat er minder licht is maakt de plant geen overtollige voedingsstoffen aan. En is er ook voldoende vocht in de plant om de assimilaten te verwerken. Bijna geen krulkoppen in tomaten dit jaar?
Wat je nog minder water moet geven, om niet te zeggen bijna geen, eenmaal ze goed aan de groei zijn, dat zijn de meloenen. Ondanks het koude buitenweer doen ze het in de kas relatief goed. Zeker en vast de geënte planten. Dit jaar groeien ze niet alleen sterker, maar ook sneller, zo lijkt het wel. Nu het weer niet echt super is zullen ze ook minder gemakkelijk vrouwelijke bloemen aanmaken waardoor het snoeien van de meloenen wel heel belangrijk is. Ook de insecten zijn minder actief, het is dus best zelf te helpen bij de bestuiving van de vrouwelijke bloemen.
In de kas staan waarschijnlijk ook wat komkommers. Die hebben minder last van het onstabiele zomerweer. Natuurlijk geven we ook wat minder water dan we gewoon zijn. Maar vruchtdunning en snoei blijven we bij komkommers uitvoeren zoals we gewoon zijn. Tenzij we minikomkommers telen, want dan is vruchtdunning en snoei helemaal niet nodig.
Boontjes zaaien, ja dat zouden we nu eigenlijk moeten doen. Maar dat valt echt niet mee als korte tijd na het zaaien weer zo’n plensbui valt. Wie niets speciaal doet zal zeker en vast problemen ondervinden met de opkomst. Koude grond en vocht zijn meestal de boosdoener. Nu en dan kan het ook een aantasting zijn van bonenvlieg. Op de website verschenen gelukkig al heel wat tips om de opkomst van de bonenzaden te verzekeren. Meer tips om de opkomst van bonen te verbeteren zijn altijd welkom, ‘ t zal nodig zijn met dit weer. Voorzaaien in potjes is natuurlijk een aanrader. Of de grond tijdelijk afdekken met folie zodat die niet doorweekt wordt na de zoveelste regenbui.
Vorige week bereikte ons ook het nieuws dat de Groenten en Fruit Encyclopedie tijdelijk uitgeput is. Door de onverwachts goede voorjaarsverkoop heeft de uitgever zich laten verrassen. Toch zijn er in de boekhandels en tuincentra nog exemplaren in omloop. Het loont de moeite even poolshoogte te nemen bij uw plaatselijke boekhandel. Eventueel kunnen zij een exemplaar van een andere vestiging laten overkomen. Online kan je de Groente en Fruit Encyclopdie voorlopig niet aankopen. Weet jij nog een shop waar de Groente en Fruit Encyclopedie aanwezig is, laat je het dan weten op lezersbijdrage@plantaardig.com a.u.b? Alvast bedankt.
Door het natte weer was het soms niet altijd mogelijk om de wortelgroenten voor de wintermaanden te zaaien (witloof, pastinaak, winterwortelen, schorseneer). Zopas bereikt mij de vraag of het nog de moeite loont om winterwortelen te zaaien. Wel, eigenlijk is het te laat volgens de teeltschema’s. De winterwortelen zullen niet meer optimaal uitgroeien. Waarschijnlijk zijn de waswortelen (Nantes-types) een alternatief. Busselwortelen kan je natuurlijk nog altijd zaaien. Pastinaak kan je zelfs begin juli nog zaaien. Voor schorseneer is het eigenlijk ook te laat. Maar ik moet bekennen dat ik het er een week geleden toch nog op gewaagd heb. In november weten we of mijn zonde tegen de teeltschema’s al dan niet afgestraft zal worden. De wolkbreuk die ons hier dinsdag te beurt viel zou alvast voor een minder goede opkomst kunnen zorgen. Met het weer viel het het hier eigenlijk al het hele voorjaar niet zo goed mee. Een hagelbui begin mei die de spinazie aan flarden sloeg heeft ervoor gezorgd dat er geen spinazie kon geoogst worden. De groei van nieuw blad was minimaal en blijkbaar heeft deze stresssituatie de spinazie vroegtijdig doen opschieten. Hopelijk hebt u meer geluk met de oogst van spinazie.
Binnenkort plant u misschien de eerste prei. In deze periode van het jaar bestaat het risico op aantasting door preivlieg. Binnen enkele weken kan ook de preimot zijn onaangename gevolgen laten zien. Gelukkig is er een biologisch product dat beide plagen kan tegenhouden. Conserve is trouwens ook ideaal om rupsen in de koolgewassen te bestrijden. Ook Pyretrum is een biologische insecticide, maar heeft geen nawerking. Conserve wel, wat betekent dat enkele dagen later nieuw aangekomen rupsen of maden toch gedood worden.
Tuinbonen oogsten, dat is een werkje waar je misschien al mee bezig bent, of toch heel binnenkort zult mee beginnen. Zijn uw tuinbonen dit jaar wat later, dan is het artikel over luizen in tuinbonen misschien nog nuttig voor u.
Ondertussen kunnen we ook al denken aan het zaaien van de typische herfstgroenten. Andijvie, Radicchio, knolvenkel, groenlof, chinese kool, het zijn allen typische groenten die het beter doen als ze kunnen groeien na de langste dag. Het is een goed idee om nu nog niet alles te zaaien, maar er ook nog wat over te houden tot de uiterste zaaidatum. Dan oogst je deze groenten vrij laat op het seizoen en de groei is dan minder snel waardoor de oogstperiode langer duurt. Wil je uitzoeken wat je nog kan zaaien vanaf nu tot half augustus, raadpleeg dan de tabel uiterste zaai- en planttijdstippen. Wat kan ik nu nog zaaien of planten?
Door het koude weer valt ook de groei van de courgettes niet mee en is de bloei niet echt uitbundig te noemen. Is er dan eens een vrouwelijke bloem, dan is het een goed idee om de bestuiving zelf te doen en niet te betrouwen op de zeldzame hommels of bijen. Niet bestoven courgettes groeien slecht uit, hebben een puntige vorm en beginnen al snel te rotten.
Binnenkort verwacht ik ook wel wat vragen over het uitblijven van de vruchten bij aubergines. Het huidige weer zal de zetting bij aubergines geen goed doen, waardoor het dit jaar wat langer kan duren vooraleer de eerste aubergines beginnen te dikken.
In streken waar een grote plensbui viel zal er meer kans zijn op de vergeling van peterselie. De grond is er dichtgeslagen en de wortels zaten tijdelijk te nat. Daar kan peterselie niet zo goed tegen. Naast het vergelingsvirus dat hiervoor verantwoordelijk is zullen de verzwakte wortels de vergeling bespoedigen.
Als algemene teeltmaatregel lijkt het nuttig te zijn de bemesting bij volgteelten extra goed te verzorgen. Door de vele regen zal er wel wat stikstof uitgespoeld zijn. Geef uw groenten wat extra stikstof, maar overdrijf niet. Lees de instructies in het artikel over bijbemesting met stikstof na veel regenval.
Straks, maar wel wat later dan verwacht komen er heel wat perceeltjes in de moestuin vrij. Tijd voor een nateelt. Er zijn heel veel mogelijkheden. Misschien heb je dit onderwerp wat gemist in deze nieuwsbrief. Geen nood, daarover schreven we al eens een artikel, je kan het hier lezen : De moestuin in juni, pas geoogst, lege veldjes, wat nu?