Tomaten enten, japanse kopenting (Serie tomaten enten, deel 2)

Dit is deel 2 in de workshop tomaten enten, een handleiding van drie pagina’s met de volledige tekst.
Om het artikel makkelijk te kunnen afdrukken werden tekst en foto’s gescheiden. De 30 foto’s stap-voor-stap vind je in het artikel Tomaten enten, handleiding met 30 foto’s over de japanse kopenting
Er zijn verschillende methodes om tomaten te enten. We bespreken hier de methode die pas twintig jaar geleden zijn intrede deed in de professionele tomatenteelt.


Ik herinner mij dat bij de introductie van deze entmethode er zeer geheimzinnig over gedaan werd. Geen enkele plantenkweker die wilde vertellen hoe deze entmethode in elkaar zat. Tot dan werd immers vooral de zoogenting of de Brielse entmethode gebruikt (zie volgende delen). Deze entwijzen waren zeer goed gekend door Nederlandse en Belgische tuinders en werden op grote schaal door de tuinder zelf uitgevoerd.

Plantenopkweekbedrijven probeerden de hier besproken entmethode binnen hun bedrijfsmuren te houden. Dit lukte een tijdje, maar al snel kon men niet anders dan de methode prijsgeven.

Het feit dat de gewone liefhebber in België of Nederland niet kon enten heeft daar echter niets mee te maken. Het had vooral te maken met de moeilijke beschikbaarheid van geschikte onderstammen. Daar kwam onlangs verandering in.

Zaaien.
De onderstam (in dit geval Resistar F1) en het ras (in dit geval vooral Cristal F1) worden op dezelfde dag gezaaid. Soms wordt aangeraden de onderstam enkele dagen vroeger te zaaien. Bij dit type onderstam is dit niet nodig. Het wordt meestal op de verpakking vermeld of vroeger zaaien al dan niet nodig is. Immers, indien de onderstam wat trager kiemt of groeit moet daar rekening mee gehouden worden. Bij het enten moeten de stengeltjes van het ras en de onderstam immers ongeveer even dik zijn.

Zaaimethode
Wat betreft de zaaimethode kan je te werk gaan op twee manieren.

– zaaien van de tomaten in zaaikistjes en verspenen in niet al te grote potjes (bijvoorbeeld vierkante of ronde potjes van ongeveer 8 cm ). De potjes mogen niet al te groot zijn, opdat ze straks makkelijk in een warme en vochtige minikas kunnen gezet worden. Deze methode lijkt mij aanbevolen en is te doen voor kleinere hoeveelheden plantjes.

– zaaien van de tomaten in trays, maar dan wel slechts om de andere opening, zodat de plantjes veel ruimte hebben om uit te groeien. Dan kan er eventueel geënt worden op de trays. Dit gebeurt zo op professionel opkweekbedrijven en lijkt mij ook aangewezen voor de hobbytuinder die heel wat tomatenplantjes wil enten.Nadeel van deze methode is ook de geringe watervoorraad in de trays

In deze workshop werd gezaaid op trays, maar werd uiteindelijk toch ingepot voor het enten. Dit vooral omdat er niet om en om gezaaid werd in de trays en de plantjes te veel zouden fileren.

Tomaten inpotten.
De plantjes, onderstam en ras apart, worden ingepot in een potje met diameter 8,5 cm, gevuld met geraniumpotgrond van hoge kwaliteit.

Tijdstip van zaaien van de tomaten
Het is best voldoende vroeg te zaaien. Want door het enten moet je toch rekenen op een weekje tijdverlies. Tijdens de vergroeiing van de ent is de groei van de plant immers minimaal. 10 tot uiterlijk 20 maart is een goede datum om het zaaien te starten.

Instructies bij het zaaien van tomaten.

*Foto’s vind je op deze pagina: Tomaten enten, handleiding met 30 foto’s over de japanse kopenting
Vul de trays met zaaipotgrond en leg één zaadje van het ras per trayopening. Dek af met zand. Benevel het zand. Breng het geheel in of onder plasticfolie en zet alles zo warm mogelijk. Geef desnoods, tot de kieming, warmte voorrang op het licht. Voor een vlotte, goede kieming is het immers beter als de temperatuur boven de 22° C ligt. Haal je dit niet, dan zal de kieming langer duren. In ieder geval de zaaitrays goed in de gaten houden omdat ze zodra, het stengeltje zichtbaar wordt ze onmiddelijk op de meest lichte plaats moeten gezet worden, kamertemperatuur is dan voldoende. Zet ze best nog eens in een minikas, waar de zon gedurende een tijdje opkomt. Zo bereik je een hogere temperatuur.

Doordat de zaaiafstand in de trays voldoende ruim is kan het inpotten eventueel uitgesteld worden tot het tweede echte blaadje zichtbaar is. Als je in trays gezaaid hebt kunnen ze makkelijk verpot worden, bijna zonder wortelbeschadiging. Zo vermijd je groeistilstand, wat belangrijk is om aan een even grote stengeldiameter te komen.

Instructies bij het enten.
*Foto’s op deze pagina: Tomaten enten, handleiding met 30 foto’s over de japanse kopenting
Als de plantjes een week ingepot zijn en goed aan de groei  kan geënt worden. Dan hebben ze zowat drie echte blaadjes. Bij het enten is ongeveer 2mm stengeldikte van OS en ent de norm.

Kies als werkplaats, een goed verlichte, maar koele plaats. Vermijd felle zon en de hoge temperaturen in de kas.

Afsnijden
Snijd, met een zeer scherp breekmes, de kop van de OS schuin (45°) af op  ongeveer 3 centimeter boven de grond. Maak het steeltje niet veel langer dan 3 cm, in verband met het makkelijk omvallen van de ent later. Schuin afsnijden geeft een groter hechtingsoppervlak en daardoor een groter kans van slagen. Dit mag boven de kiemblaadjes, maar het is beter dit te doen onder de kiemblaadjes. Zo moeten we later geen “wildopslag” verwijderen. Maar het kan zijn dat het stukje stengel onder de kiemblaadjes te kort is om handig te werken. 

Snij onmiddellijk daarna het ras van de stam. De plaats waar je dit doet is minder belangrijk. Wel is het heel belangrijk er op te letten dat de diameter van de snijplaats ongeveer even groot is als deze van de onderstam. Pas dus de hoogte waarop je het ras afsnijdt aan de dikte van de onderstam aan.

Het verdient aanbeveling het mesje na iedere plant te ontsmetten in Dettol. Dit om virusoverdracht te voorkomen. In deze workshop werd dit niet toegepast.

Tip : snijd de ent (het ras) af boven de kiemblaadjes. Zo kan er nog een dief groeien op de plant en heb je nog een extra plantje, dat je dan kan gebruiken.

Tip : het afgesneden deel van de onderstam kan in water gezet worden om wortel te vormen. Deze plantjes kan je laten uitgroeien. De tomaten van het ras Resistar zijn niet zo groot, maar wel geschikt voor consumptie, zo heb ik mij toch laten vertellen door toehoorders op mijn lezingen. Zelf heb ik het niet uitgeprobeerd.

Entclipje.
Bevestig het entclipje op de onderstam, schuif het net niet halfweg op de de onderstam. Neem het ras en schuif het er in. Zorg ervoor dat de snijwonden elkaar helemaal raken. Herhaal dit voor de andere, te enten tomaten.

Clipjes: het entclipje is enkel bij Vlaams Zaadhuis verkrijgbaar bij aankoop van onderstamzaad, of als aparte aankoop. Is er een alternatief voor het entclipje? Heeft iemand een idee? Alternatief zou ook kunnen zijn, een andere entmethode kiezen waar deze clipjes niet nodig zijn, zie volgende delen. Of eventueel experimenteren met stevige, waterbestendige kleefband.

Alhoewel, de clipsjes zijn ook herbruikbaar. Nadat de ent vergroeid is, zal de stam van de plant dikker worden en komen ze vanzelf los. Dan kan je ze voorzichtig afnemen, of liggen ze al op de grond. Een  ontsmetting van de clipsjes voor het volgende seizoen is wel aan te raden.

Verzorging tijdens de eerste week van de geënte tomaten.
Foto’s vind je op deze pagina
: Tomaten enten, handleiding met 30 foto’s over de japanse kopenting

Vul een minikasje met een dun laagje zand en maak dit goed nat. Plaats hierin de potjes met geënte tomaten. Benevel de planten voorzichtig met water op kamertemperatuur. Sluit het kasje volledig af.
In mijn situatie lukte het afsluiten niet wegens wanverhouding tussen omvang planten en het kasje. Daarom moest het geheel dan nog eens in een plastiek zak.

De eerste week zijn nu twee dingen belangrijk : temperatuur en vocht. Plaats dit minikasje zo warm mogelijk (21°C is ideaal), maar niet in de zon. Er wordt absoluut niet gelucht tijdens de eerste dagen. Condens op het kasje of op de plastic is geen enkel probleem en zelfs een goed teken. Gedurende deze periode zal je geen verandering zien.

Na vijf dagen.
De vijfde dag kan er al eens voorzichtig gelucht worden om de plantjes te controleren, wat frisse lucht binnen te laten en het kasje terug te sluiten. Gaan de plantjes slap, dan zal je best wat benevelen met lauw water. De volgende dag wordt er gelucht met een kiertje.  Bekijk de plantjes om het uur. Zie je een lichte verwelking, benevel dan de plantjes wat en sluit dan het kasje opnieuw. Ze hebben immers tijd nodig om de sapstroom aan te passen aan de vergroeiing met de onderstam en de veranderende luchtvochtigheid

Herhaal het luchten nog een paar dagen en voer de tijd van het luchten zoveel mogelijk op.

Na 8 dagen kunnen de plantjes normaal uit het kasje en ook terug in de zon geplaatst worden. Bij zeer zonnige dagen moet dat wel geleidelijk gebeuren. Niet de hele dag in de zon vanaf de eerste keer. Krantenpapier kan dit helpen verwezenlijken.

Verdere opkweek.
Op professionele bedrijven worden de geënte planten dikwijls getopt op twee bladeren. Om zo later twee stengels per plant te telen. Ook voor de liefhebber is het laten groeien van twee stengels per plant een echte aanrader. Maar dat zorgt natuurlijk voor tijdverlies. Zeker als niet verwarmd kan worden.
Het is dan beter te kiezen om een extra stengel te laten groeien uit de eerste kopdief. Dit is de dief juist onder de eerste tros. Deze is veel steviger dan de dieven lager op de plant. Zo bekom je toch nog een tweede stengel, zij het wat later. Over de teelt met tweede stengel meer in een volgend deel van deze serie.

Uitplanten
Let er bij het uitplanten op dat de entplaats niet in contact komt met de grond, ook niet later tijdens de teelt.
Als het ras beworteld raakt, dan zullen kurkwortel en vaatziekten de plant toch ziek kunnen maken.

Tot zover het deel over de japanse kopenting. In een volgend deel bespreken we nog enkel andere entmethodes. Daarna wordt een vergelijking gemaakt tussen de verschillende entmethodes. En het verdere teeltverloop van geënte planten opgevolgd.

Tot de volgende keer, en schrijf in op de gratis nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

De instructievideo vind je hieronder.

Foto’s vind je op deze pagina: Tomaten enten, handleiding met 30 foto’s over de japanse kopenting


Reacties

50 reacties op “Tomaten enten, japanse kopenting (Serie tomaten enten, deel 2)”

  1. J.R.Wolters avatar
    J.R.Wolters

    Ik ben net begonnen met enten , maar het is mij nog niet gelukt. Nu is de temperatuur ook veel te hoog moet ik toe geven. Maar ik ben aan het proberen voor het volgende jaar. Ik had onderstamzaad besteld voor tomaten de Spyrit, maar de zaadjes zijn zo klein dat er een plantje uit groeit met een stengeltje als een speld.
    Mijn eerste proef was met een paprika .Maar omdat ik geen ent clips had deed ik dit met een stukje slang van een luchtpompje van een viskom dat ik in de lengte door sneed . Dit wilde wel .Maar wat ik me afvraag, is er ook een onderstam die bij opkomst de zelfde dikte heeft als de te kweken tomaat. Graag zou ik hier eens wat van horen.
    groetjes J R Wolters

  2. laurent avatar
    laurent

    beste herman bedankt voor uw reactie; ik heb al uw aanbevelingen stipt gevolgd met dat verschil dat ik een onverwarmde propagator gebruikt heb en deze op mijn verwarmingsketel geplaatst heb bij 24 a26 graden en in het donker voor een paar dagen. daardoor vormde zich condens op de binnenkant en was de luchtvochtigheid relatief hoog. er is opgeen enkel moment verslappig van de blaadjes geweest.na een paar dagen heb ik dan de propagator in mijn veranda gezet uit de zon en gesloten. verder heb ik uw aanbevelingen stipt gevolgd met het bekende resultaat. intussen zijn de plantjes goed aan het groeien
    grtj laurent

  3. laurent avatar
    laurent

    hallo herman.zoals gevraagd hier mijn bevindingen bij het enten.ik heb alles gedaan zoals u hebt beschreven en het is mij aardig gelukt .drie plantjes zijn mislukt omdat ik ze waarschijnlijk te vroeg geent heb; ik had er voor gevreesd.als onderstam heb ik resistar f1 en als ras estiva f1 beide van het vlaams zaadhuis gebruikt. beide zijn terzelvde tijd gezaaid en ook opgekomen. verder is alles naar wens verlopen en ga ik bij het opkweken een stengel laten mee groeien zoals u hebt beschreven.
    nogmaals hartelijk dank voor uw heldere uitleg.
    ps een stengel laten meegroeien gaat dat ten koste van de opgroei van de plant?

    1. Herman De Moor avatar
      Herman De Moor

      Beste Laurent,
      Bedankt voor de feedback en blij te vernemen dat het entproces succesvol verlopen is.

      Werd er gebruik gemaakt van een propagator of een andere methode tijdens het entproces en aan welke van mijn aanbevelingen heb je speciale aandacht besteed?

      Wat uw vraag van het opkweken van een 2de stengel denk ik dat dit voor de niet-professioneel veruit best is te starten met een eenstengelige plant

      1)het entproces is minder delikaat én vlugger
      2)zelfs indien de 2de stengel een paar weken later zijn eerste vruchten produceert tov de hoofdstengel is de oogstperiode allicht nog wat langer.
      3)Je beslist,tijdens het opgroeien van de eenstengelige plant ,plant per plant,of de plant wel een 2de stengel aan kan.

      Met vriendelijke groeten,
      Herman De Moor

  4. claeys rene avatar
    claeys rene

    beste ik kweek al jaren tomaten volgens uw metode en met veel sucses nu de vraag de rose korrel die ik oploste in water om te bemesten van compo npk 16-18-25 die is nie meer verkrijgbaar wat raad u mij aan om te gebruiken in plaats daarvan om op te lossen in water graag raad dank bij voorbaat mvgr rene !!!!!!!!!!

    1. Herman De Moor avatar
      Herman De Moor

      Beste Rene,
      De roze korrel is,in gans de benelux nog steeds beschikbaar(zie http://www.compo.be) maar de formule van vroeger ttz NPK 16-18-25 is wel gewijzigd in de huidige versie naar NPK 16-9-20
      Zie onderstaand document van de Compo-site
      http://www.compo.be/consumer/x_roze_korrels_nl_adl_3_1605.file voor alle details van het product.
      Voor tomatenteelt is de gehalveerde Phosfor niet belangrijk.De lichte daling van Kalium van 25 naar 20 is zeker geen dramatische wijziging voor de tomatenteelt.

      Conclusie:De roze korrel,goed oplosbaar,blijft een goede bijbemesting zoals aangegeven in de artikels.Niets belet evenwel,eens de vruchtvorming bezig is op alle trossen,eens een gietbeurt met roze korrel te vervangen door patentkali korrels in dezelfde hoeveelheid (2 gr/liter gietwater).Het is minder bekend dat patentkali ook oplosbaar is in water en dus toedienbaar in vloeibare vorm.
      Ik doe dit bvb een paar weken(eenmaal/week),na aftoppen van een plant,terwijl ik de rozekorrel-bijvoeding dan definitief stop.
      Kalium is bijzonder belangrijk voor vruchtgroenten en minder voor bladgroenten.
      Een belangrijk tekort aan kaliumopname is één van de elementen die neusrot kunnen veroorzaken.
      Als er nog vragen zijn in dit verband dan hoor ik het graag.
      Met vriendelijke groeten,
      Herman De Moor

  5. Herman De Moor avatar
    Herman De Moor

    Beste houtekeete,
    Zoals in bovenstaande reactie en de inhoud van het artikel is aangegeven,is het gebruikelijk dat de plantjes ,gedurende het helen van de entwonde, verblijven in een warme,zeer vochtige(100%) afgesloten ruimte.
    Hierbij zorgt men ervoor dat ze bovendien ook geen zonlicht krijgen.Ideaal is volgens mij dat ze de eerste dagen ook beschermd worden tegen normaal daglicht door hun vochtig broeiplaatsje af te dekken met een dun doek of dagblad,wat nog een beperkte hoeveelheid licht doorlaat.Sowieso is het s’nachts dan toch pikdonker.Geleidelijk aan kan je,als alles gunstig blijkt te verlopen,de bedekking,na enkele dagen,overdag verwijderen en licht toelaten maar zeker geen direct invallend zonlicht.
    Belangrijk vind ik dat er geen bruuske veranderingen
    zijn op vlak van temperatuur,vochtigheid en lichtinval. Veel succes ermee en laat ons iets weten omtrent jouw bevindingen en de resultaten.
    Met vriendelijke groeten,
    Herman De Moor

  6. houtekeete avatar
    houtekeete

    beste herman,mogen pas geènte tomaten in een donkere warme plaats gezet worden?

  7. Borsalino avatar
    Borsalino

    Beste Herman,

    Ben aan het enten met gewone F1 tomatensoort gegaan ter oefening.

    Ik gebruik van die bruine-rosse cactuspotjes om in te zaaien en te enten, is dit oke?

    Wanneer moet je toppen om 2 stengels te verkrijgen?
    Tesamen met het enten, of later en moeten deze dan in de warme vochtige propagator?

    Ik heb 2mm entclipjes en van 3mm met een voorziening om een stokje ter ondersteuning.
    Is het soms beter te wachten tot de enten 3mm dik zijn, is groter vergroeingsoppervlakte?

    Wanneer te verpotten vanuit de cactuspotjes naar 8cm potjes?

    Groetjes Borsalino,

    1. Borsalino avatar
      Borsalino

      Heb al de oplossing gevonden op de site van De Ruiter Seeds.
      Toppen pas als de geënte plantjes uit de propagator komen en een beetje afgehard zijn, na bv 1à2 dagen.

    2. Herman De Moor avatar
      Herman De Moor

      Beste Borsalino,
      Naar ik begrijp ga je een enttest doen door een tomatenras (geen onderstam dus) te zaaien en de plantjes gewoon,bij het bereiken van 2-3 mm stengeldikte,schuin af te snijden en onmiddelijk bmv een entclipje
      terug op mekaar te plaatsen.
      De test op zichzelf is,mijns inziens, zeker nuttig.

      Wat de procedure betreft waarmee ikzelf werk:
      – zaaien van 2 zaadjes/potje van 6 cm(rood-bruine cactuspotjes)
      – verpotten in 8-9 cm potjes(met geraniumgrond) bij 1-2 kiemblaadjes
      – enten bij 2 mm stengeldikte en +8 dagen verblijf in propagator(24°C)
      – opkweken tot planttijd zonder verder nog te verpotten
      – uitplanten in de kas op voldoende afstand(90 cm min)
      – 2de stengelvorming in het blad vlak onder de eerste bloem door het
      laten opgroeien van de betreffende dief.

      Jouw experiment verschilt dus nogal van wat in onze artikels staat maar
      is zeker de moeite waard.
      Zelf vrees ik er voor dat het toppen van de jonge plantjes,om onmiddelijk
      reeds een 2de stengel te verkrijgen,misschien voor de hobbyist niet
      haalbaar zal zijn.De combinatie van licht,temperatuur,vochtigheid zoals
      dit bij professionele kwekers kan verwezenlijkt worden,is voor ons
      moeilijk te halen.
      Misschien zou je dit best eens uitproberen op een deel van je zaailingen,dan kan je eventuele verschillen zeker constateren.

      Verder zou ik een tomatenras nemen wat reeds bewezen heeft van goed aan te slaan bij het enten op onderstam.
      Ikzelf deed verleden jaar dezelfde test als jou met gebruik van een
      Coeur de Boeuf ras(Somers Zaden) en alle entingen faalden.

      Hou jij ons op de hoogte van de resultaten van de test?
      Met vriendelijke groeten,
      Herman De Moor

      1. Borsalino avatar
        Borsalino

        Beste Herman,

        Natuurlijk zijn dit enkel testen en om ervaring op te doen.
        De test tomaat is de Country Taste F1 van Aveve.
        En inderdaad ras op ras, dit om geen duur onderstamzaad te versmossen.
        Op volgend url http://www.nl.deruiterseeds.com/News/Grafting_instructions
        Als de url hier niet mag, sorry, verwijder dan maar.
        Op de 2de voorlaatste regel staat dat getopt wordt nadat de geënte plantjes uit de vochtige-warme ruimte komen, voor het afharden.
        Ik heb een TL bak met Philips 865 T8 2x36w hangen boven mijn Propagator, en heb ruim de 4.500 lux de m² volgens bovenvernoemde site.
        Een ec meter heb ik, enkel die ligt in mijn tuinhok, breng deze van de week wel mee om deze te kunnen meten.

        Groetjes Borsalino

      2. Herman De Moor avatar
        Herman De Moor

        Beste Borsalino,
        Toch nog een paar opmerkingen:
        – Tijdens de eerste dagen van de heling in de propagator wordt normaal er voor zo weinig mogelijk lichtinval gezorgd en gelijkelijk aan na een 2-3 tal dagen kan men een afscherming weghalen maar zeker geen zonlicht toelaten.Dit zorgt ervoor dat maximum energie naar de wonde gaat en dat het gewas van de ent ongewijzigd blijft.
        – Als de plantjes geheeld zijn wordt de propagator
        zonder deksel(en onverwarmd) bij kamertemperatuur blootgesteld aan zoveel mogelijk licht(maar géén zonlicht) tot wanneer de plantjes afgehard en goed in de groei zijn.Tijdens deze periode kan de TL-lampverlichting nuttig zijn.
        -Als dit de eerste maal is dat je het enten doet,
        moet ik jou het toppen,na enkele dagen afharden,
        eerder afraden.Aangezien dit nog de moeilijkheidsgraad verhoogt riskeer je bij faling in het duister te tasten omtrent de oorzaak.
        -Tijdens het helen is het zéér belangrijk dat de plantjes goed gesteund zijn zodat druppels op het
        gebladerte van de ent de ent niet doen omvallen en hierdoor de verbinding tussen onderstam en ent in gevaar brengen.

        Als er nog vragen moesten zijn,aarzel niet om hierop nog te reageren.Bijleren in dit domein kan
        alleen gebeuren door uitwisseling van informatie.

        Met vriendelijke groeten,
        Herman De Moor

  8. sorry simonne dan heb ik mij vergist.
    m v g
    fil.

  9. Simonne avatar
    Simonne

    Ja hoor, ik had de onderstammen evenals entplanten zorgvuldig verspeend! En goed verzorgd hoor.

  10. beste simonne.
    een vraagje .
    had je de plantjes verspeen( zowel de onderstam als de tomate plantjes??)

    ik kon tussen de regels door lezen dat het niet is gebeurt kan dat misschien de oorzaak zijn?
    niet dat ik het weet maar het zou kunnen.
    ge zult nog wel antwoordjes krijgen .
    het debat is hier mee geopend.

    m v g.

    fil.

  11. Simonne avatar
    Simonne

    Beste Herman,

    Ik kan nu nog mededelen dat sommige onderstamzaadjes heel klein waren, en dat het kiemen zeer verschillend was, zeer onregelmatig, we hebben iedere keer moeten zoeken om de gepaste plantjes te vinden om te enten.
    Ik had nog zaad over van vorig jaar “Caddy” en dit groeide normaal zoals de laatste jaren.

    – het opgroeien tot aan verpotten verliep niet goed, en nog slechter het opgroeien na verpotten, daar bleef het ook steken, en zo hebben we tot 4x hoeven te enten. (dan is de groei normaal geworden)
    -bij het zaaien hebben we zaai en stekgrond genomen, en bij het verspenen potgrond van bij Aveve, DMC biologische.
    – ja, ik heb ook moeten wachten om te verspenen totdat de plantjes hun groeikracht toonden, en dit ook in meerdere keren gedaan. Worteltjes hadden ze dan genoeg. Ik zaai tamelijk wijd en kan de zaailingen verspenen zonder hun buren te raken.

    Nu sedert dat ze geënt zijn groeien ze normaal. Er staan er nu nog in “de couveuse” en een deel dat we nu volop aan het luchten zijn om uit de 2e couveuse” te halen.

    Nu loopt alles naar goesting.

    einde goed, alles goed!

    Simonne

  12. Herman avatar
    Herman

    Beste Simonne,
    Efialto is een onderstam van de producent ENZAzaden http://www.enzazaden.nl/Products/fruitvegets/tomato/rootstock/efialto.aspx .Tenzij de kwaliteit van het zaad bedenkelijk was,zie ik geen reden waarom er groeiverschillen zouden zijn voor gelijk zaaimoment.

    Bovendien denk ik dat mindere kwaliteit van zaad zich hoofdzakelijk vertaalt in laag kiempercentage.

    Vraagje:Was de vertraging op te merken bij
    -het kiemen?
    -het opgroeien tot aan het verpotten?
    -het verder opgroeien na verpotten?

    Welk soort grond is er gebruikt bij zaaien en verpotten?
    Was er voldoende wortelstelsel bij het verspenen?
    Met vriendelijke groeten,
    Herman…

  13. Simonne avatar
    Simonne

    Graag had ik laten weten dat mijn onderstammen zeer onregelmatig uitgekomen zijn, het zaad was besteld bij Vreeken’s, Zaden, zoals verleden jaar, maar de naam heeft de firma zelf veranderd.

    Verleden jaar hadden we Caddy nr 1, en het werd veranderd in Efialto F1

    Zou dit de oorzaak zijn van de slechte groei; wij hebben over een tijdspanne van 3 weken moeten enten met de onderstammen gezaaid op dezelfde datum; er zat geen groei in en we moesten maar wachten;

    Heeft iemand van jullie dit ook ervaren aub?.

    In afwachting van een reaktie.

    bedankt

    Simonne

    PS we zijn gestart met enten op 9/4 en slechts vandaag 23/4 was het mogelijk om de laatste 17 planten t enten.

  14. Beste,
    Veel hangt af van opkweektemperaturen en licht, maar dit zijn ongeveer de richtlijnen voor het late voorjaar en de zomer
    *de tijd tussen bloei en rijping is 6 tot maximaal 8 weken.
    *de tijd tussen zaaien en eerste bloemen is ongeveer 2 maanden.
    *tussen de eerste tros en volgende tros zit ongeveer 7 tot 10 dagen.

    vriendelijke groeten
    Luc Dedeene

    http://groenten-boek.plantaardig.com

  15. Maria avatar
    Maria

    Ik heb alleen een vraag over het kweken van tomaten.
    Hoe lang duurt het voordat de tomaten kunnen worden
    geoogst? Dus, de tijd van het kweken tot het oogsten van tomaten?

    Met vriendelijke groeten,

    Maria

  16. Herman avatar
    Herman

    Beste Nigella,
    Dat kort na het verwijderen van de geente planten,ze het een beetje moeilijk hebben en er groeivertraging hebben,zal vermoedelijk wel te maken hebben met de twee weken vertraging,wat een gekend fenomeen is bij enten,tov de niet-geente planten(7 dagen voor het entproces in de propagator en nog eens 7 dagen om echt in de groei te geraken).Let erop van de plantjes niet in de volle zon te zetten nadat ze uit de propagator gehaald werden.

    Uw potten kan je best eerst degelijk afschrobben met water en daarna met een sponsje,gedrenkt in verdund bleekwater,inwrijven.Een poosje laten inwerken en dan degelijk met zuiver water afspoelen.

    Geente planten mogen uiteraard in de volle grond in de kas of koepel en behoeven absoluut geen potten.
    Niet geente planten worden daarentegen,omwille van vervuilde grond met de kurkwortelschimmel,wel in potten met een degelijk grondmengsel en aangepaste bemesting,geteeld.Dit nog even als randbemerking.
    Nog veel succes gewenst en aarzel niet om vragen te stellen ingeval van problemen.
    Met vriendelijke groeten,
    Herman…

  17. nigella avatar
    nigella

    Dag Herman,

    ONTSMETTEN VAN POTTEN

    We zijn nu een dikke week verder. Er zijn helaas enkele plantjes verloren gegaan maar de meeste doen het nog. De luchtworteltjes zijn verdwenen maar….. het lijkt wel of ze volkomen stilstaan. Bovenin zie ik wel langzaamaan vers, mooi nieuw blad ontstaan dus ik ben geduldig.

    Nu heb ik een volgende vraag: over enkele weken gaan ze naar mijn tunnel. Ze komen dan in mayonaise-emmers te staan waar ik de bodem uitgehaald heb. Deze emmers dienden vorig jaar ook tot volle tevredenheid maar nu moeten ze ONTSMET worden. Waarmee kan ik dat doen, ik heb geen idee.

    Zijn hier tips voor?, ik hoor het graag.

    met groet,

    Nigella

  18. Herman avatar
    Herman

    Dag Nigella,
    Blij te horen dat je er nu in geslaagd bent.
    Wat die worteltjes betreft aan de entplaats:
    Ik heb het symptoom niet gehad maar vermoedelijk schort er nog iets aan de nauwkeurigheid van de verbinding tussen onderstam en ent.Ik vermoed dat de verbinding tussen beide nog niet goed genoeg aansluit.Dit kan betekenen dat ofwel de hoek(45°) waaronder je afsneed niet gelijk is voor beide of dat je tijdens het samenvoegen de stengel van de ent gedraaid hebt tov de onderstam zodat de snijvlakken niet mooi op mekaar passen.
    Om heel nauwkeurig af te snijden plaats je tijdens het snijden best onderstam en entplantje in dezelfde richting door bvb de kiemblaadjes als referentie te nemen.Als je beide delen dan samenvoegt heb je een referentie zodat de snijvlakken van beide mooi op mekaar aansluiten.

    De worteltjes aan de entplaats zijn waarschijnlijk het gevolg van een onnauwkeurige verbinding.Omdat het plantje hierdoor een verminderde sapstroom ontdekt,gaat
    het automatisch reageren door te trachten van bijkomende worteltjes aan te maken op een wonde aan de
    stengel.Bij volwassen planten heb ik hetzelfde probleem al geconstateerd.Het fenomeen noemt “luchtwortels” en ze worden gevormd kort bij de plaats waar de sapstroom in de stengel verstoord is en op een wonde(bvb waar
    bladeren op de stengel weggesneden zijn).

    Maak je nog geen zorgen op dit ogenblik omtrent dit fenomeen.Vermoedelijk zullen de plantjes er wel doorgroeien.Opletten dus in de toekomst bij het enten.Best plaats je na het enten ook een klein steuntje(eventueel nog niet aangebonden aan de stengel) om het geente plantje tijdens het ingroeien van de ent mooi rechtop te houden in de propagator zodat de entplaats geen enkele bijkomende druk ondervindt.

    Verder opletten dat je de plantjes niet teveel water geeft want dit kan een extra belasting vormen voor het wortelstelsel en hierdoor de sapstroom doen afnemen..

    Houd je ons verder op de hoogte van het fenomeen?
    Met vriendelijke groeten,
    Herman…

  19. nigella avatar
    nigella

    Dag Herman,

    Zoals ik enkele weken geleden zei heb ik het enten nogmaals geprobeerd met natuurlijk aandacht voor de gekregen tips en jawel: 100% geslaagd!!
    Maar wat is ook gebeurd: enkele plantjes hebben op de entplaats worteltjes ontwikkeld. Is dit normaal en is dat goed of juist niet?

    Mag ik uw antwoord tegemoet zien?

    groet van een enthousiaste Nigella.

  20. nigella avatar
    nigella

    Dag Herman,

    Dank u voor uw snelle reactie.
    Inderdaad heb ik twee dingen achterwege gelaten, nl. geen zandbodem in de propegator en geen beneveling voordat ze de warmte ingingen.
    Ik ga het gewoon nog eens proberen over enkele weken.

    met groet,

    Nigella

  21. Herman avatar
    Herman

    Beste Nigella,
    Als je de instructies van Luc’s artikel goed opvolgt zou
    het normaal moeten lukken.In 2008 had ik 20 planten geent en met 100% resultaat.

    Wat kan er misgaan ?:

    -onnauwkeurig contact van de ent op de onderstam of
    bevuilde snijvlakken(schuin afsnijden op 45°)
    -propagator niet op voorhand op temperatuur(24°C is ok)
    en maximale vochtigheid(zandbodem in propagator !!)
    -propagator sluit niet goed af(lekken)
    -geente planten bevochtigen met nevelspuit alvorens de propagator te sluiten.
    -géén zonlicht laten invallen op de propagator
    -de onderstammen water geven, enkele uren vooraleer het enten te beginnen.

    Herlees ook nog eens mijn artikel op volgend adres :
    http://www.plantaardig.com/groenteninfo/berichten/tomaten-enten-of-potten-kweken/ ,misschien vind je ergens nog iets wat je uit het oog verloren hebt.

    Hopelijk heb ik je hiermee geholpen.Als je ergens twijfels hebt omtrent een of ander aspect van het enten,kom maar gerust terug met bijkomende vragen.
    Dit moet lukken…
    Met vriendelijke groeten,
    Herman…

  22. nigella avatar
    nigella

    in januari heb ik tomaten gezaaid, zaden van diverse soorten van vorig jaar, w.o. de matina.
    deze zaaide ik zo vroeg omdat ik wilde “oefenen” met enten.
    bij vreeken kocht ik nl. caddy nr.1 welke bedoeld zijn voor het definitieve werk.
    nu lukt bij mij het enten niet. enkele uren nadat ik een geent exemplaar in mijn propegator zet gaan de blaadjes slap hangen en uiteindelijk sterft alles af.
    nu heb ik er een waarschijnlijk in leven kunnen houden, maar ook daarvan hangen de blaadjes zeer slap. alleen het bovenste blaadje ziet er redelijk uit.
    wat gaat er mis?

    met groet, nigella

  23. […] van tomaten hebben mij overtuigd om dit in 2008 ook eens uit te testen.Het artikel  over de kopenting bij tomaten is daarbij een uitstekende hulp gebleken en de conclusies aan het einde van mijn testen in een […]

  24. Dag Willy
    Ik ben blij dat de tips en adviezen bij u een positief resultaat geleverd hebben.
    Uw foto’s zijn zeker welkom en nuttig voor iedereen hier, het makkelijkst gaat dit door ze op te sturen naar lezersbijdrage@plantaardig.com
    Uw bevinding over de groei-achterstand is inderdaad iets waar men rekening mee moet houden.
    Uw vraag over het de keuze en de groeiachterstand bij het aanhouden van twee stengels is een zeer relevante vraag, die, alhoewel er regelmatig op attent gemaakt wordt, eigenlijk tot nu toe nog niet goed in een artikel vervat is.
    Er is minimum twee weken achterstand indien je twee stengels wil bekomen door toppen. Dit onder goede groeiomstandigheden. Op professionele bedrijven worden geënte planten getopt boven de kiemblaadjes! Zo bekom je zeker twee perfect gelijke stengels. Je zou ook kunnen toppen boven de eerste twee echte blaadjes, wat misschien voor de liefhebber beter is. Nadeel is dan eventueel een klein beetje ongelijkheid tussen de twee stengels (dominantie van de ene op de andere).
    Deze laatste methodes zijn hoe dan ook methodes die toe te passen zijn als je de ideale licht- en temperatuurcondities al vroeg op het jaar kan aanhouden. Anders lijkt er een zeer grote achterstand te onstaan en misschien wel groeistilstand. Is dat niet het geval dan is het systeem waar een kopdief ( de dief juist onder de eerste tros) aangehouden wordt toch te overwegen

    groetjes
    Luc Dedeene
    GroentenInfo

  25. Willy avatar
    Willy

    Hallo Luc
    Ik heb afgelopen seizoen voor het eerst tomaten geent, van de 25 zaden zijn er 19 op gekomen en bij het enten is er eentje misluktal hoewel het mij aan materiaal zoals een propagator (eigen fabriekaat met alle moderne snufjes) niet ontbreekt. ik beschik ook over een verwarmde opkweek ruimte(3 m²) waar ik zelfs bij hevige vorst de temperatuur optimaal kan houden met een minimum aan verbruik Ik stuur de foto’s bij gelegenheid wel eens door. De opkweek na het enten is heel vlot verlopen, ik heb alle raadgevingen goed op gevolgd. Om nu een tweede stengel bij te krijgen heb ik de zijscheut die aangeraden werd laten groeien maar dat lijkt mij niet zo een goed idee omdat de vruchtzetting te hoog begint.Mijn vraag is nu wat is het tijdstip en waar en hoe wordt de kop uit de planten gehaald om zoals op de foto’s twee stengels te krijgen en hoeveel de achterstand is die hierdoor wordt op gelopen.Ik zaai mijn tomaten altijd op 15 Februari. Door de geënte planten te vergelijken met andere planten heb ik wel ondervonden dat ze ruim een week achterstand op lopen. Hoeveel achterstand zou er door deze ingreep bij komen?
    Graag een antwoordje aub waarvoor mijn oprechte dank bij voorbaat Willy.

  26. Beste Hubert
    Je kan oude rassen enten, de ziektegevoeligheid zal niet afnemen voor wat de bovengrondse delen (zoals aardappelziekte, echte en valse meeldauw, botrytis) betreft. Maar dat is bij alle tomatenrassen zo.
    De plant zal door het enten wel betere wortels hebben, daardoor meer groeikracht(beter bestand tegen kurkwortel en aaltjes en andere bodemschimmels) en zo dus onrechtstreeks ook minder ziektegevoelig voor de bovengrondse delen.
    Het verschil tussen een heirloomras geënt en niet geënt zal zeker te merken zijn.

    Vlaams Zaadhuis raadt wel aan om het enten niet toe te passen bij rassen die niet bestand zijn tegen mozaïekvirus. Waarschijnlijk zijn een groot deel oude rassen daar dus bij. Dit is volgens mij omdat de kans op virusbesmetting door het verwonden en snijden vrij groot is.
    Zie dit bericht bij Vlaams Zaadhuis

  27. hubert avatar
    hubert

    kan men ook oude rassen enten op onderstammen ?
    worden die dan minder ziektegevoelig ?
    dank voor de eventuele reactie.
    Hubert.

  28. Fran avatar
    Fran

    Wat een leuk artikel en zo helder, ik ga het zeker proberen!
    Misschien een gekke vraag, maar als je een onderstam, bijv een caddy, ongeent uit laat groeien, en er komen tomaten aan,(en je zorgt natuurlijk dat hij dan niet kruist met een andere tomaat)kan je deze zaden dan weer gebruiken als zaad voor nieuwe onderstammen?

    1. Hallo Fran
      Volgens deze link is Caddy een hybride. Dus is het niet zeker hoe de nakomelingen zich zullen gedragen en of de resistentie nog aanwezig zal zijn.

  29. Herman avatar
    Herman

    Dag Nick,
    Goed nieuws dat er,onder onze lezers,nog gezocht wordt naar alternatieve oplossingen voor de clipsen en andere.
    Zie je het zitten om,zo volledig mogelijk,uw ervaringen te omschrijven met eventuele foto’s?Belangrijk is dat de lezer duidelijk ziet met wat en hoe alles gebeurt.Ook de ent-resultaten zijn uiteraard belangrijk.
    Je mag alles opsturen naar lezersbijdrage@plantaardig.com ,dan komt het rechtstreeks terecht bij Luc Dedeene,die de keuze en vorm van de reacties bepaalt.
    Alvast bedankt voor je inbreng.
    Met vriendelijke groe(n)ten.
    Herman….

  30. Nick Tilmans avatar
    Nick Tilmans

    Hallo Herman, zoals ook Paul Baetens onlangs heeft omschreven hoe hij een alternatieve methode heeft toegepast (buisbinddraad) heb ook ik een alternatieve methode toegepast om het geheel bijelkaar te houden. Ik heb eveneens een soort buisbinddraad (silicone-slang) toegepast en daarna het geheel vast gezet met een simpele elastiek. Brede elastiek van gaatjes voorzien en in stukken geknipt. Natuurlijk eerst de elastiek over de ent schuiven. Gaat perfect, voor zowel Japanse Kopenting als spleetenting. Kan je zonodig enkele foto’s toesturen.
    Vriendelijke groet,
    Nick

  31. Dag Herman en Luc

    Ik heb, net zoals Herman, totaal geen idee waar het woord afpitsen gebruikt werd, misschien op een andere website. Kun je nog even nakijken waar je het gevonden hebt Luc, dan kunnen we eventueel verder;

    groetjes
    Luc D

  32. Herman avatar
    Herman

    Dag Luc,
    Ik weet niet waar je ergens in dit artikel uw uitdrukking”iets afpitsen bij de jonge plant” gelezen hebt.Gaat uw vraag over het woord “afpitsen” dan kan ik alleen maar antwoorden dat pitsen eigenlijk knijpen betekent en afpitsen dus afknijpen(zie Van Dales groot woordenboek).In de context van tomaten zie ik alleen maar een verband met het afknijpen (afpitsen) dan van wilde scheuten(dieven dus in de oksels van de bladeren)
    of het afpitsen van bladeren(bladpluk) eventueel op het einde van het teeltseizoen,tijdens de oogst.
    Het wegnemen van dieven gebeurt bijna dagelijks vanaf aanplanting van de plant tot aan het toppen(ook soms genoemd aftoppen van de plant als men beslist dat er genoeg trossen gekweekt zijn).
    Is dit antwoord voldoende voor jou?
    Met vriendelijke groeten.
    Herman…

  33. van orshoven luc avatar
    van orshoven luc

    gelieve mij te laten weten wat men bedoelt met ” iets afpitsen bij de jonge plant ” mijn tomatenplantjes zijn nu ong 50 cm hoog

  34. BAETENS Paul avatar
    BAETENS Paul

    Beste Herman,

    Wat ik “buisbinddraad” noem is gewone draad, die hol is, en gebruikt wordt om planten aan te binden. Is vrij gemakkelijk te vinden. Er zijn verschillen
    in stramheid. Ik heb de meest soepele gebruikt, maar toch met voldoende stevigheid, om te enten. Ik heb 8 enten gedaan en deze in een miniserre
    geplaatst, deze zijn alle 8 gelukt. Als onderstam werd Caddy n°1 gebruikt.
    Hierop werd 4 x “Goldene Königin” en 4x “Sampei F1” geënt.
    Als oefening entte ik op de onderstammen van “Goldene Köningin” en “Sampei F1” de resten van Caddy n°1, deze werden niet in de miniserre geplaatst, ook
    hier had ik bijna 100% succes.
    Betreft het verwijderen van de ent: de callus drukt de clip weg, vandaar het belang van de “stramheid” van de clip. (Ik dacht ook een rietje voor frisdrank te gebruiken, of de omhulling van koperdraad, doch deze beide zijn te stram.)
    En nu maar hopen op een goede oogst.
    Hierbij de foto’s

    Groeten

    Paul Baetens

    image image

    image

    image

    image

  35. Herman avatar
    Herman

    Hallo paul,
    Interessant om te vernemen zeg.Maar wat is is dat precies die buisbinddraad?.Ik kan het mij eerlijk gezegd zomaar niet voorstellen.Heb je soms een foto?Rekt het voldoende mee met het verdikken van de plant en gemakkelijk verwijderbaar?Zijn al uw entingen geslaagd?
    Waar is dit produkt te koop?
    Sorry,veel vragen hé maar misschien is dit een goed alternatief voor de entclips,vandaar mijn interesse.
    Alvast bedankt voor je inbreng.
    Herman…

  36. BAETENS Paul avatar
    BAETENS Paul

    Beste,
    als “entclip” gebruikte ik soepele buisbinddraad. Stukjes van 18mm lengte en ±2mm diameter. Er is verschil in stramheid/soepelheid van de binddraad, maar het is zeer goedkoop.

  37. Herman De Moor avatar
    Herman De Moor

    Hallo collega’s
    Ondertusen is het ent-avontuur reeds een stuk gevorderd bij mij.Het zaaien van onderstam en entsoort gebeurde op
    09/03/08;verspenen op 27/03 en afenten op 06/04/08.
    Bijgaande foto dateert van 17/04/08. http://www.plantaardig.com/groenteninfo/wp-content/herman-enten-geslaagd.jpg
    Afenten voor de hobbytuinder kan dus weldegelijk.
    Doen dus.
    Vriendelijke groeten
    Herman…

  38. […] van deze serie Workshop : Zelf tomaten entenTomaten enten, japanse kopenting (Serie tomaten enten, deel 2)Kop-spleetenting (Serie Tomaten enten, deel […]

  39. Nick avatar
    Nick

    Hallo iedereen, ik heb inderdaad nog bij Vreeken Zaden.. zaad van onderstam kunnen bekomen (Caddy Nr.1). In het vervolg moet ik eerder bestellen want levertijd in deze periode kan lang oplopen. Bedankt voor de tip,
    vriendelijke groet,
    Nick Tilmans, Elsloo (Ned.L)

  40. Hallo Nick, geen onderstamzaad meer bij Vlaams Zaadhuis? En dus ook niet bij Vreeken Zaden?
    Jammer natuurlijk….

  41. Nick avatar
    Nick

    Ja prima Herman, het lijkt me allemaal bijzonder interessant dit zelf ook in de praktijk te brengen. Ik heb verwoede pogingen ondernomen om zaad van een onderstam ras te bekomen.. maar helaas. Kwekers leveren niet aan particulieren, en de overige zaadleveranciers hebben deze zaden niet in hun assortiment zitten. Een enkeling zoals je zegt bij het “Vlaams Zaadhuis”… heeft ook niks meer voorradig. Dus het zal nog wel een tijd duren eerdat dit ook voor de hobby tuinder algemeen goed wordt.
    Ik wens je in ieder geval veel succes, en laat nog eens wat horen hoe het is gegaan.
    gr. Nick Tilmans Elsloo (ned. limb)

  42. Herman avatar
    Herman

    Dag Luc,
    Prima artikel vind ik. Voor de handige hobbytuinder met een kas, mits de nodige precisie, perfekt toepasbaar.
    Vandaar dat ik onmiddelijk het nodige kocht bij Vlaams
    Zaadhuis. Na grondig bekijken van de clipsen, uw artikel en
    de gebruiksaanwijzing van het zaadpakketje heb ik voor mezelf alvast enkele bedenkingen gemaakt die misschien
    ook van nut zijn voor de andere lezers.
    De clipsen zijn eignlijk soepele pvc buisjes aan één langszijde opengesneden zodat in niet geplaatste toestand
    , na meting, de buisopening 1,5 mm blijkt te zijn.
    Door indrukken van een paar hendeltjes, geplaatst op de andere langszijde, kan de binnendiameter varieren tot 2,5
    mm. Na testen blijkt dat, om de onderstam en de ent goed te omsluiten, de diameter van onderstam en ent best ligt tussen 1,8 en 2,3 mm. Vandaar dat 2 mm aangeraden wordt in de gebruiksaanwijzing. Uiteraard is belangrijk dat de diameters van onderstam en ent zo gelijk mogelijk zijn.
    Anderzijds is het even belangrijk dat beide delen onder
    dezelfde hoek(45° is aangeraden) afgesneden worden.
    Vandaar mijn tip om zo nauwkeurig mogelijk af te snijden.
    Hiertoe snijdt men 2 clipsen aan één uiteinde af op 45°
    bmv een goed snijdend papiermes; één clips dient als afsnijmal voor de onderstam,de tweede voor de ent.
    -één clips wordt geplaatst op de onderstam boven de snijplek en met de afgesneden zijde naar onder. Met het
    mesje kan men mooi de schuin afgsneden zijde van de mal volgen onder de juiste hoek.
    -de tweede clips wordt geplaatst op de entstengel onder
    de snijplek en met de schuin afgesneden zijde naar boven

    Op die manier kan men mooi afsnijden, kan men tevens bmv de clips met de ene hand de stengel mooi stabiel vasthouden tijdens het snijden. Anderzijds is de clips telkens geplaatst op het “verloren” stengeldeel van beide planten.

    Misschien kunnen de lezers dit eens in de praktijk uittesten en ons feedback geven omtrent het resultaat.
    Aan iedereen sukses toegewenst…
    PS:via mijn artikelenreeks “tomaten kweken bij Herman” zal ikzelf ook hierover berichten
    Groetjes.

  43. […] Tot zover de theorie, op naar de praktijk in deel 2. Lees hier deel 2 over tomaten enten. […]

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.