De teelt van raapsteeltjes: gewone groene of gele malse?

raapstelen Dit artikel is bedoeld voor twee groepen tuiniers….

1. Zij die nog nooit raapstelen geteeld hebben, er misschien zelfs nog noiit van gehoord hebben, maar toch graag dit voorjaar al die teelt eens zouden willen uitproberen. Ik gok dat in deze groep de Vlamingen een lichte meerderheid zullen hebben.

2. Zij die al jaren met plezier als eerste voorjaarsgroente raapsteeltjes oogsten. Dit zullen voor voor de grote meerderheid Nederlanders zijn, dat denk ik toch.

De eerste groep kan hier hopelijk voldoende kennis en inspiratie opdoen om heel binnenkort aan de slag te gaan. De tweede groep zal waarschijnlijk nog heel wat tips aan dit artikel toevoegen. Want ik ben zelf  een Vlaming :-).

Hier gaan we dan!

De seizoenen

Raapstelen zijn de lentegroente bij uitstek. Juist hun vroege oogst maakt deze groente zo populair.  Alhoewel je ze ook nog in de zomer of het najaar kan telen, worden ze overwegend geoogst in de periode april-mei. Je ziet ze weinig geteeld in de zomer. De concurrentie van andere groenten is te groot en de meeste varianten van raapstelen zullen in de zomer te snel doorschieten. Bij zomerteelten zal de malsheid ook wel tekort schieten. 
Als herfstteelt kunnen raapstelen eigenlijk wel prima, maar dan is er de concurrentie van vele andere (kool)gewassen, waardoor ze ook dan minder geteeld worden dan in het voorjaar.

De namen

Deze heerlijke lentegroente is regionaal nog bekend onder diverse andere namen. Ze worden ook rubbeke,  kelen (Westland), Amsterdams vet, steeltjes, ribbekens (Vlaanderen) genoemd en soms worden de namen snijmoes, stengelmoes, bladkool of namenia gebruikt. Alhoewel deze laastste vier benamingen eerder de onderverdelingen binnen het gewas raapstelen zijn. (zie verder in dit artikel). gele malse
Raapstelen “Gele Malse” (foto http://www.flickr.com/photos/sarahivy/729430539/)

 Namenia
Namenia, bladmoes (foto http://www.koys.de/Gemuese-Abenteuer/Blatt/Namenia.php )

De groente of de teeltwijze

Raapsteeltjes is eigenlijk niet de naam van een groente, maar wel de naam van een teeltwijze. Raapstelen, snijmoes, bladmoes, namenia het zijn allemaal teeltwijzen van diverse koolsoorten (Brassica’s zoals raap, koolraap, chinese kool).

De indeling

1. Bladmoes of Namenia heeft helder groene, sterk ingesneden bladeren.  Een afwijkende teeltwijze van Namenia is de herfsteelt. Dan wordt er gezaaid in augustus en in de rij gedund op 25 centimeter. Zo lijkt de kweekwijze iets meer op deze van andijvie, maar de hoofdreden van deze ruime afstand is dat Namenia gevoelig is voor rot bij een te nauwe plantafstand in de vochtige herfst. Maar je ziet ook in de herfst wel Namenia met een dichtere plantafstand. Zij behoren allemaal tot de soort Brassica napus (koolzaad, koolraap). Net zoals de meer recente Mizuna is de smaak van deze groep het meest intens.

2. Gele Malse wordt geteeld uit het zaad van diverse rassen Chinese kool. Het blad is dan ook veel lichter en zachter van kleur dan dat van Namenia. Deze groep raapstelen verdraagt iets minder goed koude weersomstandigheden. Zaaien in de kas of indien in open lucht iets later in het voorjaar is voor deze groep ideaal. Wil je ook in de zomer raapstelen, dan is dit de beste keuze. Als najaarsteelt wordt er in augustus in de open lucht geteeld en in september in de kas. Zij behoren allemaal tot de soort Brassica rapa subsp. chinensis (Chinese kool, paksoi)

3. De Gewone Groene of Platte Witte zijn eigenlijk zaden van diverse rassen keukenraapjes. Doordat er dicht gezaaid wordt krijgt het gewas de kans niet om knollen te vormen. De bladeren zijn donkerder dan van Gele Malse. De smaak is zachter dan deze van Namenia. Behoren tot de soort Brassica rapa subsp rapa (keukenraap)

4. Snijmoes is de groep die het beste bestand is tegen koude weersomstandigheden. Het zaad zal ook al kiemen bij vrij lage temperaturen. De vroegste teelten worden dan ook best met deze groep gedaan. Een gekend ras is “Blauwe Groninger”. Dit gewas heeft groene bladeren met paarse bladnerven en is bestand tegen vorst. Bij deze soort wordt wat meer ruimte tussen de rijen gehouden, namelijk 20 centimter. Behoort tot de soort Brassica napus (koolraap, koolzaad). Deze groep is nauw verwant aan het bladgewas “Russian Kale”. 

Blauwe Groninger
Blauwe Groninger (foto http://albatros-schoonhoven.nl/ ), sterk verwant aan Russian Kale

 

De teeltperiodes.

Je kan raapstelen al kweken als de temperatuur overdag 10°C bereikt. In de kas is dit al vanaf half januari. In de koude bak zal dit al in februari kunnen. Zonder bescherming wachten we toch best tot half maart. Later dan half april worden raapstelen niet gezaaid. Onder glas geteeld zijn de raapsteeltjes veel malser. Natuurlijk lenen raapsteeltjes zich ook uitstekend om allerlei vervroegingstechnieken toe te passen. Op GroentenInfo verscheen al een artikel over allerlei soorten afdekking met plastiekfolie en vliesdoek. Dat kan je perfect gebruiken om ideeën op te doen om dit voorjaar raapstelen te telen.

De grond

De grondsoort is niet zo belangrijk. Wel heeft de groente een voorkeur voor een stikstofrijke grond. In een droog voorjaar en een iets latere zaai is de vochthoudenheid van de grond ook een voordeel. Raapstelen doen het goed op een grond met “oude kracht”, een humusrijke grond dus die de jaren voordien steeds goed voorzien geweest is van compost of stalmest. Daar raapstelen een vroege groente zijn, zal een vroege grond een voordeel zijn. In dat opzicht, zijn de zwaarste gronden dan ook minder geschikt.

De zaai

Heb geduld tot de grond voldoende opgedroogd is. Zaaien in een natte grond is immers niet gemakkelijk en verstikkend voor het zaad. Als je denkt dat de grond nog iets aan de natte en koude kant is kan je beter kiezen voor breedwerpig zaaien en het zaad dan achteraf lichtjes inharken. In alle andere gevallen is het aan te raden om in rijtjes te zaaien. Laat tussen de rijen vijftien centimeter en zaai 0,5 tot 1 cm diep. Er wordt dicht opeen gezaaid, waardoor je toch zo’n 3 gram zaad per m² nodig hebt. Doordat ze dicht opeen staan zullen de bladstelen rekken en ontstaan er lange, witte tot bleekgroene bladstelen. Vandaar de naam raapstelen.

namenia_steeltjes
De stelen van raapstelen, “Namenia” (foto http://www.havenyt.dk/artikler/koekkenhaven/groensager/salat_og_bladgroentsager/798.html)

Tussenteelt, Voorteelt, Nateelt.

Raapstelen lenen zich uitstekend als tussenteelt. Hierbij kan in het voorjaar vooral gedacht worden aan halfhoge en hoge erwten en sluimerwten maar ook aan tuinbonen. Verder kan je ook gemakkelijk een rijtje raapstelen zaaien tussen allerlei vroege koolgewassen (denk aan spitskool, bloemkool, broccoli). Deze laatste keuze heeft dan als bijkomend voordeel dat de raapsteeltjes onmiddellijk op het juiste perceel (vruchtwisseling) terecht komen. Ook in de kas werd de teelt al eens gecombineerd met bloemkool. Vroege serrebloemkool wordt immers ook veelal in januari uitgeplant (plantgoed afkomstig van de weeuwenteelt)

Je kan raapstelen ook gebruiken als voorteelt. Heb je een plaatsje gereserveerd voor de vruchtgroenten (tomaten, pompoenen) dan kan je daar eerst nog raapstelen kweken. Tegen half mei is de oogst al gebeurd. En zo kan je raapstelen ook in augustus zaaien op perceeltjes waar vroeg op het seizoen al plaats vrijkomt. Een nateelt dus.

tussenteeltraapstelenbijbloemkoolwww.groentennieuws.nl 
Tussenteelt raapstelen in de kas (foto www.groentennieuws.nl )

tussenteelt-raapstelen
Tussenteelt raapstelen onder folietunnel. (foto http://neulichimgarten.de/blog/gemueseanbau/stielmus-stielmusernte-randsaat-kohlbeet/)

De belagers.

Een typische aantasting bij raapstelen is de schade door aardvlooien. Vooral in een droog voorjaar kan de schade nogal groot zijn. De schade van aardvlooien is te herkennen aan de vele kleine gaatjes in de bladeren. Soms lijkt het wel een zeef. Er wordt gesproken van aardvlooien, maar eigenlijk zijn het kleine, blinkende kevertjes. Terwijl de schade aan de blaadjes het meest opvallend is, is de schade veroorzaakt door de larven van de aardvlooien minder gekend. Zij vreten namelijk ook aan de wortels. In droge periodes de grond bevochtigen en voldoende vroeg zaaien kan de plaagdruk al wat verminderen.

Vooral bij de teelt in de kas moet men tegen de oogst aan voorzichtig zijn met water geven. Als het gewas niet snel genoeg kan opdrogen kan er in de vochtige en warme kasomstandigheden gemakkelijk smeul ontstaan. Het is hoe dan ook aangewezen om bij de serreteelt de serre iedere dag ruim te luchten om kiemplantenschimmels en later in de teelt botrytisschimmel te voorkomen.

De serre (kas)

Wie ook in november, december raapstelen wil oogsten zal vanaf half september tot de eerste dagen van oktober in de kas zaaien. Net zoals bij de teelt van veldsla heeft het geen zin tijdens de maanden november en december te zaaien. Te weinig licht zorgt ervoor dat de teelt echt niet aan de groei raakt. Dat in combinatie met de hoge luchtvochtigheid in de herfstperiode maakt het vlot verloop van  de teelt haast onmogelijk. In een vochtige, koude omgeving rotten raapstelen gemakkelijk weg. In die zin zijn raapstelen niet zo goed bestand tegen de koude als veldsla. Ze zijn ook veel minder bestand tegen aanhoudende vorst. Raapstelen zijn dan ook niet geschikt als overwinteringsteelt in de kas, in tegenstelling tot veldsla en peterselie.

Vanaf januari neemt de lichtsterkte opnieuw toe en telen we als het ware met de ontluikende natuur mee. Zaaien doe je dan in een vorstvrije periode. Gaat het dan nadien alsnog vriezen in de kas, bescherm de plantjes dan met vliesdoek, of tijdens de nacht met krantenpapier. Folie is niet aan te raden om rechtstreeks op de plantjes te leggen. Je maakt dan beter een koepeltje binnen de kas.
Je kan natuurlijk ook nog in februari en maart raapsteeltjes zaaien in de serre.

De teeltduur

De tijd tussen zaaien en oogst schommelt tussen 10 weken (vroege voorjaarsteelt of late najaarsteelt) en 4 weken (als je zaait in mei). Maar voor de meest voorkomende teeltwijzen zal dit ongeveer 6-8 weken zijn.

De oogst

Soms worden raapstelen met wortel opgetrokken, soms worden de blaadjes tot tegen de grond afgesneden. De raapstelen van de groep “Gewone Groene” worden voor de handel traditioneel met wortel geoogst. Het zijn immers keukenraapjes! De groepen “Bladmoes”, “Gele Malse”   “Snijmoes” worden tegen de grond afgesneden. Als je het hart van de plant met rust laat, kan dan soms nog eens een tweede oogst gedaan worden, net zoals bij spinazie. Er wordt geoogst als het gewas zo’n 10 tot 25 cm lang is. Toch moet de voorkeur gegeven worden aan een gewaslengte van zo’n 15 centimeter, dan zijn er de meest malse blaadjes. Met als nadeel een lagere productie.  Bij een goede gewasontwikkeling mag je rekenen op een opbrengst van zo’n 2 kg blaadjes per m².

Het niet gekookte blad van raapstelen kan in een stamppot verwerkt worden. Je kan de raapstelen ook koken. Of ze verwerken in een lentesalade. Hier vind je meer dan honderd recepten met raapstelen

Heb je een favoriet recept waardoor we door het bos met recepten de bomen beter zien? Heb je  extra tips en teeltadvies om raapstelen te kweken,? Dat vernemen we  heel graag in de reactiebox hieronder of stuur het naar lezersbijdrage@plantaardig.com.

Om dit artikel te schrijven heb ik o.a. veel originele Nederlandse literatuur geraadpleegd.

  • De teelt van raapstelen”, De Volkstuin, december 1992.
  • “Groenten uit eigen hof”, Tj.Buishand, 1979.
  • “De Dordrechtse Courant”, 24 april 1943.
  • “Groenteteelt onder glas”, J.M. Riemens, 1956
  • “Groenteteelt voor de volle grond”, A.J. Verkley, 1957
  • “Groenten, fruit en kruiden uit eigen tuin”, P.A. Kruijk, 1964
  • “Het nieuwe moestuinboek”, Wim Oudshoorn, 1982
  • “Handboek voor het kweken van groenten in vollegrond”, Turkenburg Tuinserie, 1977
  • Groente en Fruit Encyclopedie, derde druk, 2007.

Reacties

33 reacties op “De teelt van raapsteeltjes: gewone groene of gele malse?”

  1. […] Wie straks als eerste verse groenten uit zijn tuin wil halen moet misschien eens denken aan raapstelen. Moeilijk is het helemaal niet. En het resultaat van uw inspanningen wordt vrij snel beloond.  Lees nu alles over de teelt van raapstelen […]

  2. […] – wortelen – spinazie – radijs – veldsla – raapstelen […]

  3. […] De teelt van raapsteeltjes: gewone groene of gele malse? kreeg 27 reactie(s). Laatste bericht van R de Haar […]

  4. benjamin avatar
    benjamin

    ik heb een vraag…zijn de knollen van de raapstelen ook eetbaar?..ik had nl raapstelen met wortels eraan gekocht en heb het op mijn balkon laten groeien. Heb nu een aantal knollen

    1. R de Haar avatar
      R de Haar

      De knollen van raapsteeltjes zijn zeker eetbaar. Eigenlijk spreken we dan van mei of herfstraapjes. Het ligt er echter aan hoe lang ze er over gedaan hebben. Soms worden ze dan voos, maar daarkom je alleen achter door ze te proeven. succes.

  5. Hennie Dale avatar
    Hennie Dale

    Ook ik verbouw al vele jaren raapstelen. Kan niet wachten tot ze weer klaar zijn. Heerlijk.
    Tegen aardvlooien doe ik het volgende.
    Zo snel de groente boven de grond kom strooi ik er as bij.
    Gewoon as van de open haard. Zo vlak mogelijk en aan beide kanten erbij strooien en de aardvlooien hebben geen schijn van kans. Bij ons op de volkstuin stonden de mannen eerst eens te kijken van wat doet ze nou weer? Maar nu doen de heren tuinders het ook en met succes. Hopen dat het weer een fijn tuinjaar wordt.
    Groetjes

    1. wat een goed idee, die as. Ik heb ook gatenkaas raapsteeltjes….
      De meeste zijn overigens gewoon erg heerlijk!
      Favoriet hier: stamppot raapstelen met echte spekjes

      1. Hennie Dale avatar
        Hennie Dale

        hier staat stamppot raapstelen ook boven aan het lijstje. Vorig jaar heb ik romige raapstelensoep gemaakt dat is zeker ook de moeite waard. Het is alweer bijna zover kan het niet afwachten.

  6. Anne avatar
    Anne

    Ze doen het zelfs in mijn balkonbakkentuin erg goed! (70 m2 dak beschikbaar, ik verbouw groenten in bakken/metselkuipen) Keeltjes vragen weinig. Ook ik start met zaaien begin maart, maar dan breedwerpig en niet op rijtjes. Dat is eigenlijk meer vanwege mijn bakken, maar gaat goed. Voeg aan de raapstelenstampot wat uitgebakken spekjes met hun vet toe, dat smaakt heerlijk. Of gebruik in gerechten in plaats van rucola. Misschien een beetje anders van smaak, maar wel net zo lekker en véél goedkoper.

  7. Johanna avatar
    Johanna

    Wat een fantastisch artikel over raapstelen! Ga het zo snel mogelijk proberen! Dit is voor mij het 3e jaar van de volkstuin,en voor het eerst een kas erbij…dus een leuke uitdaging. ,,Gele Malse,, lijkt me wel geschikt,alhoewel ik nog niet weet,op welke grond deze groente zich thuis voelt. Johanna

  8. veertje avatar
    veertje

    Ik ben een BELG, en daar ben ik fier op.
    De natuur stopt niet bij simplistische taalgrenzen.
    Teel reeds jaren raapstelen. Lekker zo vroeg op het seizoen.

    1. De Pauw avatar
      De Pauw

      Blij dit te horen, misschien kan jij me verder helpen met het adres waar we dit kunnen aankopen. Voor mij de eerste keer dat ik ervan hoor en inderdaad het is het proberen waard, alweer iets lekker nieuw in de moestuin!

      1. BoerenBond en Welkoop moeten het vanaf deze week (week 4) in de winkel hebben.
        Kijk op de website voor de dichtstbijzijnde winkel.

      2. De Pauw avatar
        De Pauw

        Dank voor de info. Ik ga een kijkje nemen zodat ik van start kan gaan; groetjes

  9. Marcel Biesmans avatar
    Marcel Biesmans

    Na lezing van het interessante artikel blijf ik toch wat op mijn honger zitten;
    hoe wordt deze groente bereid?

    1. schram Ignace avatar
      schram Ignace

      Hallo Marcel : je hebt onderaan het artikel over het hoofd gezien dat er in blauw vermeld staat : Hier vindt je honderden recepten.,klik er op dan kom je op deze link terecht:http://www.smulweb.nl/zoeken/?type=recepten&query=raapstelen
      smakelijk

  10. Adrienne avatar
    Adrienne

    Hallo, ben voor de eerste maal hier en heb echt zin om deze raapsteeltjes eens te proberen. Maar toch wil ik even afwijken sorry mensen !! Ik lees ik hier juist over keeltjes jeetje zou ik graag hun echt naam kennen.
    Ik zoek er al jaren naar voor mijn moeder maar kom ze nergens tegen.
    Kan iemand mij daarbij helpen aub dat zou echt super zijn.

    Groetjes Adrienne

    1. Keeltjes zijn echt wel de jonge raapsteeltjes. Vooral soort nr 3 in het artikel, “Gewone Groene”.
      Bij verschillende Nederlandse zaadhandels kan je raapsteeltjes kopen.
      Kijk maar eens voor adressen in http://www.plantaardig.com/groenteninfo/berichten/gratis-zaadcatalogussen-groentezaden

  11. Loobuyck-Debouvere Trees avatar
    Loobuyck-Debouvere Trees

    Ik heb er hier nog nooit over gehoord. Het moet wel het proberen waard zijn. Ik zal eens rondvragen bij andere groentenkwekers in de buurt.

  12. joost meeter avatar
    joost meeter

    als ik raapsteeltjes wil telen moet ik om de beschijving te krijgen nog al veel moeite doen .van de eene naar de andere wordt ik dan gestuurd . beter zou het zijn als ik een onderwerp aanwijs dat er zonder poespas infomatie over het onderwerp komt.

    1. T.Rozenberg avatar
      T.Rozenberg

      Koop een pakje raapstelenzaad bij een zaadhandelaar en de teeltwijze staat achter op het zakje zo eenvoudig is dat, het is een koolzaad waar verder weinig kennis voor nodig is om het te telen. Je zaait het gemakelijkst op regels die ongeveer 25 cm uitelkaar liggen.

      Groeten,

      Teunis.

  13. Ik teel al jaren keeltjes. Ik doe dat als tussenteelt bij erwten-peultjes en capucijners. Ik zaai ze plm vanaf 1 maart. Heerlijke stamppot met ribstuk.
    Dat laatste wil helaas op m’n tuin niet groeien. :-)
    Smakelijk ; cor.

  14. geja avatar
    geja

    Vorig jaar voor het eerst Mizuna verbouwd.
    Lekker pittig, mosterdsmaak en een goede probleemloze oogst.
    Geja

  15. mirjam avatar
    mirjam

    Kun je raapstelen kweken uit zaad van een willekeurige brassica? Of is er echt “raapstelenzaad” ?

    1. T.Rozenberg avatar
      T.Rozenberg

      Ik zou het niet weten maar wat zou je zelf zitten modderen een pakje zaad kost bij de zaadhandel enkele kwartjes per pakje.

      Groeten,

      Teunis.

      1. mirjam avatar
        mirjam

        ’t is meer dat ik nog wat rapenzaad van vorige jaren overheb, ik dacht, daar kan ik dan wel raapstelen van kweken.

      2. Fera avatar
        Fera

        Ik werk ik een Welkoop winkel en heb vandaag de vele zakjes met zaden van groente, kruiden en bloemen in de winkel gehangen. Ook zakjes raapstelen-zaad dus dit is wel iets anders dan rapenzaad.
        Mijn schoonmoeder maakt er ook overheerlijke stamp van.

      3. Raapstelen is het loof van de (voeder)knol of witte raap. De groente heette in onze streken knolgroen en is later raapstelen gaan heten.
        Raapstelen is een cultuurvorm van de plantensoort raapzaad (Brassia rapa) en afkomstig van het geslacht kool.
        Als je een raapsteelplantje laat doorgroeien dan groeit er in de grond een witte knol.
        Mits geschild en niet te laat geoogst kan je deze knol heel goed rauw eten net als een zomerwortel.

  16. P.J.Eijpe avatar
    P.J.Eijpe

    Ik ben het geheel met de heer R de Haar eens, ook mijn vrouw bereidt ze op
    dezelfde wijze en kweek ze al vele jaren en zaai de gewone groene.
    Wel in februari onder glas als de temp. wat hoger wordt.

  17. R de Haar avatar
    R de Haar

    Ook ik kweek al jaren raapsteeltjes en het is een van de vroegste groenten van het nieuwe jaar. Als ze mooi mals gesneden zijn maakt mijn vrouw er heerlijke stamppot van. De raapstelen hoeven niet gekookt te worden, gewoon rauw door de gekookte aardappels stampen. Heerlijk met een speklapje enz. Als ik erg veel last van aardvlooien heb, zwaai ik met een met stroop ingesmeerd plankje vlak over het bed. De aardvlooien schrikken van die beweging en springen op en belanden in de plakkerige stroop.Je krijgt ze er niet helemaal mee weg, maar het helpt wel tegen grote schade. Een gezond en fijn tuinjaar allemaal. Ron

  18. T.Rozenberg avatar
    T.Rozenberg

    Ik teel ze al jaren de raapstelen en dan wel de namenia die is malser. Een heerlijke groenten en een aanbeveler om eens te proberen als je ze nog nooit geteeld hebt.

    Groeten,

    Teunis.

  19. […] This post was mentioned on Twitter by Guy De Kinder. Guy De Kinder said: RT @GroentenInfo: De teelt van raapsteeltjes: gewone groene of gele malse?: Wie straks als eerste verse… http://goo.gl/fb/q7WtJ […]

Laat een antwoord achter aan Adrienne Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.